zagen

werkwoord
  • Toon:
(vaak in het passief)

Ik heb een keer in mijn vinger gezaagd.

(Groep, Sjaak van de, Ik ben klusjesman, NRC Handelsblad, )

De hulpdiensten zaagden de boom in stukken en ruimden de versperring op.

(PHILLIP PERGENS, Wind blaast tuinhuis tot in boom van buren, De Standaard, )

De brandweer kwam ter plaatse om de boom in stukken te zagen en te verwijderen.

(TIM LESCRAUWAET, Blankenbergse pier zwaar beschadigd door hevige wind, De Standaard, )

Ze moesten ter plekke op maat gezaagd worden.

(Guy Van Vliet, 'Bij elke kuch kijkt mijn vrouw bezorgd op', De Standaard, )

Meer zelfs, ze zaagden vrolijk de poten van onder zijn stoel.

(Bart Brinckman, Een wees in zijn eigen ploeg, De Standaard, )

De voorbije jaren zaagde hij geregeld aan de poten van de premier.

(Dominique Minten, Britse strijd met Europa barst los, De Standaard, )

Het schip zal bij de berging in negen stukken worden gezaagd.

(Serné, Marc, Opkopers niet welkom bij Tricolor, NRC Handelsblad, )

En de kinderen zaten binnen, begonnen te zagen, konden niet naar het strand.'

(Snippet Domeinencorpus ANW: http://www.vti.be/, )

Ik zit wel te mokken en te zagen tegen Bavo Claes, maar wat kan die man eraan verhelpen.

(Snippet Domeinencorpus ANW: http://www.hamjournaal.be/gallery/column_cristophe.htm, )

Van dik hout zaagt men planken, zult u zeggen.

(Hofland, H.J.A., De oorlog in de kunst, NRC Handelsblad, )

Die plaat was verfijnd en symfonisch, waar er voorheen van dikker hout planken werden gezaagd.

(Ploeg, Peter van der, Elfde plaat van Opeth is een meesterwerk, NRC Handelsblad, )

Een werkblad kan altijd op de gewenste maat gezaagd worden.

(Snippet Domeinencorpus ANW: http://www.delftwonen.nl/, )

Iedere nederlaag zaagt aan de poten van Schröders politieke bestaan.

(Niet gesigneerd, Saarland en verder, NRC Handelsblad, )

Waar werd gezaagd, zijn de bomen beginnen te rotten.

(Groene dreef wordt grijs slagveld, De Standaard, )

De mozaïekvloer wordt op de voegen in stukken gezaagd.

(Graf Van Heutsz verplaatst, NRC Handelsblad, )

Hij weet dat er wordt gezaagd aan zijn stoelpoten.

(Vermeulen, Frank, Welgemoed koerst SPD'er af op verlies, NRC Handelsblad, )

De dag daarvoor zaagde hij hout voor laminaatvloeren.

(Raat, Friederike de, Ik miste een vader die mij corrigeerde, NRC Handelsblad, )

Hij zaagt lustig aan poten van andere stoelen.

(Kottman, Pieter, Alain Juppé zou Chirac moeten redden, NRC Handelsblad, )

Zaag voldoende latten op maat voor regels om de 30cm.

(Snippet Domeinencorpus ANW: http://www.gammabouwmarkt.nl/index.asp, )

Binnen de partij zal er opnieuw aan de poten van haar stoel worden gezaagd.

(Dominique Minten, AfD breekt helemaal door, De Standaard, )

Passtukken worden door de kalkzandsteenindustrie op maat gezaagd.

(Snippet Domeinencorpus ANW: http://www.bouwtechnologie.nl/, )

Houten lamellen zaagt u met de decoupeerzaag, de parketkant boven.

(Snippet Domeinencorpus ANW: http://www.delftwonen.nl/, )

De mannen zaagden het lichaam in stukken en dumpten het in het IJmeer.

(Rechtszaak 2 jaar cel voor Ieren die lijk wegmaakten, nrc.next, )

Een 'halve kamer' waar al het meubilair precies doormidden is gezaagd.

(Heerma van Voss, Sandra, Prettig gestoorde feminist, NRC Handelsblad, )

Ze maalden graan, zaagden hout, sloegen olie uit zaden en maakten papier.

(Snippet Domeinencorpus ANW: http://www.molens.nl/, )

subject

Wie of wat (...)?

substantief

goochelaar

vrouw

object

Wie of wat (...) men of wordt (...)?

substantief

boom

gat

hout

lichaam

lijk

plank

stuk

vrouw

bepaling

Waar, wanneer, hoe, enz. (...) men?

adverbium

erg

prepositiegroep

van onder:

zijn stoel

uit:

...

predicatieve aanvulling

adjectief of adverbium

doormidden

prepositiegroep of conjunctiegroep

in:

stukken

verbum auxiliare of groepsvormend verbum

Welk hulpwerkwoord of groepsvormend werkwoord wordt vaak gebruikt bij zagen?

beginnen

staan

en/of

Welk ander zelfstandig woord wordt vaak gecoördineerd met zagen?

boren

klagen

timmeren

in uitdrukkingen, spreekwoorden, e.d.

aan iemands stoelpoten zagen

beginnen (te) zagen

de poten van onder iemands stoel zagen

staan (te) zagen

van dik hout zaagt men planken

zagen (over)

zagen aan de poten van iets

zagen aan iemands positie

Er zijn (nog) geen patronen opgetekend.

Voor meer informatie over dit woord: klik op Voorbeeldzinnen of Combinatiemogelijkheden.

Nederlandse term: onderwerp. Van wie of wat gaat de handeling of werking van het verbum uit? Het gaat hier om zogenaamde semantische of logische subjecten bij het hoofdwerkwoord. Vaak valt het semantische subject samen met het grammaticale subject (het subject van de zin), maar dat is zeker niet altijd het geval. In passieve zinnen kan het semantische subject uitgedrukt zijn in een door-bepaling. Ook in andere zinnen met een hulpwerkwoord en een hoofdwerkwoord hoort het semantische subject bij het hoofdwerkwoord. Vergelijk:

de arts behandelt de patiënt (actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld door de arts (passieve zin)

de kunstenaar werkt in alle rust
vs.
de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken.

De arts is in de passieve zin niet meer het grammaticale subject van de zin. Dat is nu de patiënt bij wordt/zijn. De arts is wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen uitoefent en blijft van dat verbum het zogenaamde logische of semantische subject. De hele door-bepaling door de arts wordt in Nederlandse grammatica’s ook wel het handelend voorwerp genoemd. In de zin de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken is de kunstenaar het grammaticale subject bij wil, maar het semantische subject bij werken.

Nederlandse term: lijdend voorwerp. Wie of wat ondergaat de handeling of werking van het verbum? In Woordcombinaties geven we de zogenaamde semantische of logische objecten bij het hoofdwerkwoord. In passieve zinnen verschijnt dat semantische of logische object als grammaticaal subject (zinssubject) van worden of zijn. Vergelijk:

de arts behandelt de patiënt (object in actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld (door de arts) (grammaticaal subject in passieve zin)

De patiënt is in de passieve zin wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen ondergaat en blijft het zogenaamde logische of semantische direct object van dat verbum.

Nederlandse term: onderwerp. Van wie of wat gaat de handeling of werking van het verbum uit? In de relatie 'subject bij' is het trefwoord het zogenaamde semantische of logische subject bij een hoofdwerkwoord. Vaak valt het semantische subject samen met het grammaticale subject (het subject van de zin), maar dat is zeker niet altijd het geval. In passieve zinnen kan het semantische subject uitgedrukt zijn in een door-bepaling. Ook in andere zinnen met een hulpwerkwoord en een hoofdwerkwoord hoort het semantische subject bij het hoofdwerkwoord. Vergelijk:

de arts behandelt de patiënt (actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld door de arts (passieve zin)

de kunstenaar werkt in alle rust
vs.
de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken.

De arts is in de passieve zin niet meer het grammaticale subject van de zin. Dat is nu de patiënt bij wordt/zijn. De arts is wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen uitoefent en blijft van dat verbum het zogenaamde logische of semantische subject. De hele door-bepaling door de arts wordt in Nederlandse grammatica’s ook wel het handelend voorwerp genoemd. In de zin de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken is de kunstenaar het grammaticale subject bij wil, maar het semantische subject bij werken.

Nederlandse term: lijdend voorwerp. Wie of wat ondergaat de handeling of werking van het verbum? In de relatie 'object bij' is het trefwoord het zogenaamde semantische of logische object bij het hoofdwerkwoord. In passieve zinnen verschijnt dat semantische of logische object als grammaticaal subject (zinssubject) van worden of zijn. Vergelijk:

de arts behandelt de patiënt (object in actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld (door de arts) (grammaticaal subject in passieve zin)

De patiënt is in de passieve zin wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen ondergaat en blijft het zogenaamde logische of semantische direct object van dat verbum.

Nederlandse term: meewerkend voorwerp, e.d. Wie of wat is als ontvanger, belanghebbende of ondervinder betrokken bij de handeling of werking van het verbum? Er kunnen verschillende types indirect object
onderscheiden worden (zie Indirect object (taaladvies.net)
Deze zijn niet altijd gemakkelijk van elkaar te onderscheiden.

Nederlandse term: voorzetselvoorwerp. Het voorzetselobject of voorzetselvoorwerp is een aanvulling bij een verbum met een vaste prepositie. Adverbiale bepalingen kunnen ook ingeleid worden door een prepositie, maar in bepalingen zijn de preposities variabeler. Vergelijk:

hij wacht op zijn broer (voorzetselobject)
vs.
hij wacht op het perron, in de kamer, bij de ingang (bepaling van plaats)

Zegt iets over het subject of object in combinatie met het verbum. In de Nederlandse grammatica’s onderscheidt men een aantal zinsdelen die iets over het subject of object zeggen, met name het naamwoordelijk deel van het gezegde of predicaatsnomen bij copulae (koppelwerkwoorden) en de bepaling van gesteldheid bij zelfstandige verba. Voorbeelden:

hij is moe (naamwoordelijk deel van het gezegde)
het viel me zwaar (naamwoordelijk deel van het gezegde)
ik vind hem een schat (bepaling van gesteldheid)
hij werkt daar als portier (bepaling van gesteldheid)

Geeft antwoord op vragen als waar, wanneer, hoe, waarom, waarmee, ….?

Bijwoordelijke bepalingen kunnen in de zin vaak, maar niet altijd weggelaten worden. Vergelijk:

ze leest een boek in bed (weglaatbare of optionele bepaling)
vs.
ze woont in Brussel (niet-weglaatbare of niet-optionele bepaling)

Niet-optionele bepalingen worden ook wel complementen genoemd. Voor subtypes naar betekenis (bv. plaats, richting, …) zie: ANS | 20.10 Bijwoordelijke bepalingen (ivdnt.org). De subtypes worden hier in de regel niet onderscheiden, maar waar dat wel nodig is voor de overzichtelijkheid en het gebruiksgemak, doen we dat wel.

Zinsdelen kunnen niet alleen woorden of woordgroepen zijn, maar ook bijzinnen of beknopte bijzinnen (bijzinnen zonder subject en verbum finitum).

Voorbeelden:

ik accepteer dat het zo is (bijzin)
hij vroeg of we kwamen (bijzin)
ik weet wie het gedaan heeft (bijzin)
hij vroeg ons om te komen (beknopte bijzin)
hij probeerde te vluchten (beknopte bijzin)

Sommige verba worden vaker met (beknopte) bijzinnen gecombineerd dan andere.

Ook substantieven kunnen een (beknopte) bijzin als bepaling hebben:

een kind om te zoenen (beknopte bijzin)

De (beknopte) bijzinnen kunnen verschillende syntactische functies in een zin of zinsdeel vervullen (subject, object, bepaling, enz.). In ik accepteer dat het zo is, bijvoorbeeld, is dat het zo is een objectszin. Voor het maken van combinaties, is de functie hier minder van belang. Belangrijker is de juiste keuze van het inleidende woord (dat, of, om enz. ). Voor het gebruiksgemak geven we in deze rubriek daarom een overzicht per inleidend woord.

Nederlandse term: hulpwerkwoord of groepsvormend werkwoord. Een verbum auxiliare of hulpwerkwoord ‘helpt’ het hoofdwerkwoord in zinnen met meer dan een verbum. Het wordt onder andere gebruikt voor het uitdrukken van tijd, modaliteit (hoe ziet de spreker de verhouding tussen de mededeling en de werkelijkheid?), passief en causaliteit (het doen plaatsvinden van een handeling of werking). Behalve de verba die traditioneel tot de verba auxiliare gerekend worden, zijn er nog andere groepsvormende werkwoorden die een verbinding met het hoofdverbum aangaan, bijvoorbeeld proberen, vallen, beginnen. Zie ANS | 18.5.1.1 Groepsvorming bij werkwoorden (ivdnt.org) Voorbeelden:
verba auxiliare:

ik heb mij vergist (tijd)
hij is gekomen (tijd)
de patiënt is/wordt behandeld door de arts (passief)
je moet dat accepteren (modaliteit)
ik kan dat niet accepteren (modaliteit)
ik laat mijn huis schilderen (causaliteit)
de zon doet de temperatuur stijgen (causaliteit)

andere groepsvormende verba:

hij probeert te komen
dat valt te bezien
het begint te regenen

Alle verba kunnen vervoegd worden en veel verba kunnen gepassiveerd worden. De verba auxiliari van tijd worden getoond als u klikt op ‘vormen’. Hier vermelden we alleen de overige verba auxiliari en groepsvormende verba die opvallend vaak bij bepaalde verba voorkomen, bv. kunnen, moeten + accepteren.

Nederlandse term:
zelfstandig naamwoord

Nederlandse term: voornaamwoord

Nederlandse term: voorzetselgroep
voorbeeld
in + stad kamer …
op + platteland station

Nederlandse term: bijwoord

Nederlandse term: bijvoeglijk naamwoord

Nederlandse term: achterzetsel of achtergeplaatst voorzetsel: achterzetsel (wat is dat?) | Genootschap Onze Taal | Onze Taal

Nederlandse term: achterzetsel of achtergeplaatst voorzetsel: achterzetsel (wat is dat?) | Genootschap Onze Taal | Onze Taal

Determinatoren zijn o.a. lidwoorden (de, het, een) en woorden die een hoeveelheid uitdrukken (veel, wat, enkele). De lidwoorden worden gegeven bij de woordvormen naast het trefwoord. In deze lijst met determinatoren staan de overige determinatoren.

Nederlandse termen: voornaamwoord of telwoord

Nederlandse term: telwoord

woordgroep met een prepositie (voorzetsel) of conjunctie (voegwoord). Een conjunctiegroep is bv. een woordgroep ingeleid door als of zoals in vergelijkingen (werken als een paard, een waarheid als een koe).

Nederlandse termen: voorzetsel of voegwoord

Nederlandse termen: bijvoeglijk naamwoord, deelwoord of telwoord

Nederlandse termen: bijvoeglijk naamwoord of bijwoord. Adjectieven (bijvoeglijke naamwoorden) kunnen ook als bijwoordelijke bepaling bij een werkwoord gebruikt worden. We spreken dan van een [adverbiaal of bijwoordelijk gebruikt adjectief](https://e-ans.ivdnt.org/topics/pid/ans0802lingtopic.

Specificeert het trefwoord nader.

Specificeert het trefwoord nader.

Adpositiegroepen zijn woordgroepen met een prepositie (voorzetsel), postpositie (achterzetsel) of circumpositie (omzetsel):

op de trap (met prepositie/voorzetsel)
de trap op (met postpositie/achterzetsel)
van de trap af (met circumpositie/omzetsel)

Conjunctiegroepen worden ingeleid door een conjunctie (voegwoord). In de voorbeelden met conjunctie als:

werken als een paard
een waarheid als een koe

Adpositiegroepen zijn woordgroepen met een prepositie (voorzetsel), postpositie (achterzetsel) of circumpositie (omzetsel):

op de trap (met prepositie/voorzetsel)
de trap op (met postpositie/achterzetsel)
van de trap af (met circumpositie/omzetsel)

Conjunctiegroepen worden ingeleid door een conjunctie (voegwoord). In de voorbeelden met conjunctie als:

werken als een paard
een waarheid als een koe

Woordvormen