ondervinden

werkwoordprs = in uitdrukkingen, spreekwoorden, e.d.

Hij ondervindt aan den lijve hoe de markt ervoor staat.

(Staps, Freek, Woningen staan te duur te koop, NRC Handelsblad, )

We hebben nadelen ondervonden van de crisis maar er ook van geprofiteerd.

(Oudshoorn, Erik, Debutant AGOVV profiteert van crisis, NRC Handelsblad, )

Ook meende hij dat de staten schade kunnen ondervinden van de invoering.

(Juridische strijd rond Trumps inreisverbod, nrc.next, )

Hij ondervindt er geen nadelen van, zegt hij.

(Koelewijn, Rinskje, 'Doodsangst verlies je nooit', NRC Handelsblad, )

Ook andere Amerikaanse autobouwers ondervinden moeilijkheden op die markten.

(Ford weg uit Japan en Indonesië, De Standaard, )

De bewindsvrouw stelde zich persoonlijk garant dat zij geen nadeel zouden ondervinden.

(Kuitenbrouwer, F., Klikken tegen de klippen op, NRC Handelsblad, )

Ook hulpdiensten ondervonden hinder van de storing.

(Nieuwsoverzicht, NRC Handelsblad, )

Kijkers ondervinden daardoor hinder van luchttrillingen en vervuiling boven het aardoppervlak.

(Mars dicht bij aarde: elke 2 jaar, NRC Handelsblad, )

Door haar heb ik aan den lijve ondervonden wat uitsluiting in Nederland is.

('Je bent pas vrij als iedereen het is', NRC Handelsblad, )

Ook Thailand ondervindt volgens hen geen blijvende schade.

(Economische schade van tsunami relatief beperkt, NRC Handelsblad, )

Een op 200 leraren heeft volgens de statistieken fysiek geweld ondervonden.

(Britse leraren zijn niet meer vogelvrij, NRC Handelsblad, )

Hoe ver die strijd kan gaan ondervond hij deze week.

(Vermeulen, Bram, Altijd wel iemand om tegen te vechten, nrc.next, )

U zult ook ondervinden dat de kwaliteit van de lijn minstens evenwaardig is.

(Snippet Domeinencorpus ANW: http://www.bestnet.be/carrier.php?id_article=CS-0=1, )

In het verleden heb ik al ondervonden dat werkgevers dat soms verbieden.

(Tweet leidt tot politieke storm over hoofddoekjes, NRC Handelsblad, )

Wie klachten ondervindt aan de luchtwegen, kan beter binnen blijven.

(luchtverontreiniging Vandaag kans op smog, nrc.next, )

De vrijheid tot het uitvoeren van religieuze riten houdt op als daardoor mens of dier leed ondervindt.

(Thieme, Marianne, Religie mag, onverdoofd ritueel slachten niet, NRC Handelsblad, )

Ik heb het zelf ondervonden toen ik in Engeland terechtkwam.

('Ik zie geen Nederlandse topkeepers meer', nrc.next, )

Ouders die echt problemen ondervinden met hun kinderen, krijgen individuele begeleiding.

((vbr), 3 vragen, De Standaard, )

Later ondervond ik in Parijs wat het betekende om te winnen.

(Muguruza krijgt nu ook Venus klein, De Standaard, )

De kans bestaat dat ze ook dit jaar zullen wijzen op de problemen die ze ondervinden.

(Hugo Lamon, Rechters en advocaten, stop met klagen, De Standaard, )

Hij heeft de werkelijke schade aan den lijve ondervonden.

(Ivo Mechels en, Werd de klant dan niet benadeeld?, De Standaard, )

Een derde van de Belgen ondervindt slaapproblemen.

(Sarah Vankersschaever, Wat een warme winter doet met ons welzijn, De Standaard, )

Daar staat tegenover dat alle respondenten daarnaast ook positieve gevolgen ondervinden.

(Snippet Domeinencorpus ANW: http: //www.omv.nl/ATEST/fnieuwsbrief/FNIEUWS.html, )

Vier toestellen ondervonden in 2000 als gevolg van zo'n startverbod enige uren vertraging.

(Snippet Domeinencorpus ANW: http://www.schiphol.nl/media/pdf/jaarverslag/2000_rapport_omgevings_nl.pdf, )

Sommigen ondervinden al zeer lange tijd klachten die met deze ervaringen te maken hebben.

(Snippet Domeinencorpus ANW: http://www. centrum45. nl/downldnl. htm, )

subject

Wie of wat (...)?

substantief

bedrijf

bewoner

burger

buurtbewoner

economie

gebruiker

kind

klant

land

mens

(5 meer)

object

Wie of wat (...) men of wordt (...)?

substantief

beperking

bijwerking

concurrentie

consequentie

druk

gevolg

geweld

hinder

klacht

kracht

(10 meer)

bepaling

Waar, wanneer, hoe, enz. (...) men?

adverbium

dagelijks

eerder

nauwelijks

nooit

snel

vaak

prepositiegroep

aan den lijve

met schade en schande

tot zijn schade (en schande)

bijzin ingeleid door

hoe

wat

dat

verbum auxiliare of groepsvormend verbum

Welk hulpwerkwoord of groepsvormend werkwoord wordt vaak gebruikt bij ondervinden?

blijven

gaan

kunnen

laten

lijken

moeten

mogen

zullen

Er zijn (nog) geen patronen opgetekend.

Voor meer informatie over dit woord: klik op Voorbeeldzinnen of Combinatiemogelijkheden.

Nederlandse term: onderwerp. Van wie of wat gaat de handeling of werking van het verbum uit? Het gaat hier om zogenaamde semantische of logische subjecten bij het hoofdwerkwoord. Vaak valt het semantische subject samen met het grammaticale subject (het subject van de zin), maar dat is zeker niet altijd het geval. In passieve zinnen kan het semantische subject uitgedrukt zijn in een door-bepaling. Ook in andere zinnen met een hulpwerkwoord en een hoofdwerkwoord hoort het semantische subject bij het hoofdwerkwoord. Vergelijk:

de arts behandelt de patiënt (actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld door de arts (passieve zin)

de kunstenaar werkt in alle rust
vs.
de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken.

De arts is in de passieve zin niet meer het grammaticale subject van de zin. Dat is nu de patiënt bij wordt/zijn. De arts is wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen uitoefent en blijft van dat verbum het zogenaamde logische of semantische subject. De hele door-bepaling door de arts wordt in Nederlandse grammatica’s ook wel het handelend voorwerp genoemd. In de zin de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken is de kunstenaar het grammaticale subject bij wil, maar het semantische subject bij werken.

Nederlandse term: lijdend voorwerp. Wie of wat ondergaat de handeling of werking van het verbum? In Woordcombinaties geven we de zogenaamde semantische of logische objecten bij het hoofdwerkwoord. In passieve zinnen verschijnt dat semantische of logische object als grammaticaal subject (zinssubject) van worden of zijn. Vergelijk:

de arts behandelt de patiënt (object in actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld (door de arts) (grammaticaal subject in passieve zin)

De patiënt is in de passieve zin wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen ondergaat en blijft het zogenaamde logische of semantische direct object van dat verbum.

Nederlandse term: onderwerp. Van wie of wat gaat de handeling of werking van het verbum uit? In de relatie 'subject bij' is het trefwoord het zogenaamde semantische of logische subject bij een hoofdwerkwoord. Vaak valt het semantische subject samen met het grammaticale subject (het subject van de zin), maar dat is zeker niet altijd het geval. In passieve zinnen kan het semantische subject uitgedrukt zijn in een door-bepaling. Ook in andere zinnen met een hulpwerkwoord en een hoofdwerkwoord hoort het semantische subject bij het hoofdwerkwoord. Vergelijk:

de arts behandelt de patiënt (actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld door de arts (passieve zin)

de kunstenaar werkt in alle rust
vs.
de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken.

De arts is in de passieve zin niet meer het grammaticale subject van de zin. Dat is nu de patiënt bij wordt/zijn. De arts is wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen uitoefent en blijft van dat verbum het zogenaamde logische of semantische subject. De hele door-bepaling door de arts wordt in Nederlandse grammatica’s ook wel het handelend voorwerp genoemd. In de zin de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken is de kunstenaar het grammaticale subject bij wil, maar het semantische subject bij werken.

Nederlandse term: lijdend voorwerp. Wie of wat ondergaat de handeling of werking van het verbum? In de relatie 'object bij' is het trefwoord het zogenaamde semantische of logische object bij het hoofdwerkwoord. In passieve zinnen verschijnt dat semantische of logische object als grammaticaal subject (zinssubject) van worden of zijn. Vergelijk:

de arts behandelt de patiënt (object in actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld (door de arts) (grammaticaal subject in passieve zin)

De patiënt is in de passieve zin wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen ondergaat en blijft het zogenaamde logische of semantische direct object van dat verbum.

Nederlandse term: meewerkend voorwerp, e.d. Wie of wat is als ontvanger, belanghebbende of ondervinder betrokken bij de handeling of werking van het verbum? Er kunnen verschillende types indirect object
onderscheiden worden (zie Indirect object (taaladvies.net)
Deze zijn niet altijd gemakkelijk van elkaar te onderscheiden.

Nederlandse term: voorzetselvoorwerp. Het voorzetselobject of voorzetselvoorwerp is een aanvulling bij een verbum met een vaste prepositie. Adverbiale bepalingen kunnen ook ingeleid worden door een prepositie, maar in bepalingen zijn de preposities variabeler. Vergelijk:

hij wacht op zijn broer (voorzetselobject)
vs.
hij wacht op het perron, in de kamer, bij de ingang (bepaling van plaats)

Zegt iets over het subject of object in combinatie met het verbum. In de Nederlandse grammatica’s onderscheidt men een aantal zinsdelen die iets over het subject of object zeggen, met name het naamwoordelijk deel van het gezegde of predicaatsnomen bij copulae (koppelwerkwoorden) en de bepaling van gesteldheid bij zelfstandige verba. Voorbeelden:

hij is moe (naamwoordelijk deel van het gezegde)
het viel me zwaar (naamwoordelijk deel van het gezegde)
ik vind hem een schat (bepaling van gesteldheid)
hij werkt daar als portier (bepaling van gesteldheid)

Geeft antwoord op vragen als waar, wanneer, hoe, waarom, waarmee, ….?

Bijwoordelijke bepalingen kunnen in de zin vaak, maar niet altijd weggelaten worden. Vergelijk:

ze leest een boek in bed (weglaatbare of optionele bepaling)
vs.
ze woont in Brussel (niet-weglaatbare of niet-optionele bepaling)

Niet-optionele bepalingen worden ook wel complementen genoemd. Voor subtypes naar betekenis (bv. plaats, richting, …) zie: ANS | 20.10 Bijwoordelijke bepalingen (ivdnt.org). De subtypes worden hier in de regel niet onderscheiden, maar waar dat wel nodig is voor de overzichtelijkheid en het gebruiksgemak, doen we dat wel.

Zinsdelen kunnen niet alleen woorden of woordgroepen zijn, maar ook bijzinnen of beknopte bijzinnen (bijzinnen zonder subject en verbum finitum).

Voorbeelden:

ik accepteer dat het zo is (bijzin)
hij vroeg of we kwamen (bijzin)
ik weet wie het gedaan heeft (bijzin)
hij vroeg ons om te komen (beknopte bijzin)
hij probeerde te vluchten (beknopte bijzin)

Sommige verba worden vaker met (beknopte) bijzinnen gecombineerd dan andere.

Ook substantieven kunnen een (beknopte) bijzin als bepaling hebben:

een kind om te zoenen (beknopte bijzin)

De (beknopte) bijzinnen kunnen verschillende syntactische functies in een zin of zinsdeel vervullen (subject, object, bepaling, enz.). In ik accepteer dat het zo is, bijvoorbeeld, is dat het zo is een objectszin. Voor het maken van combinaties, is de functie hier minder van belang. Belangrijker is de juiste keuze van het inleidende woord (dat, of, om enz. ). Voor het gebruiksgemak geven we in deze rubriek daarom een overzicht per inleidend woord.

Nederlandse term: hulpwerkwoord of groepsvormend werkwoord. Een verbum auxiliare of hulpwerkwoord ‘helpt’ het hoofdwerkwoord in zinnen met meer dan een verbum. Het wordt onder andere gebruikt voor het uitdrukken van tijd, modaliteit (hoe ziet de spreker de verhouding tussen de mededeling en de werkelijkheid?), passief en causaliteit (het doen plaatsvinden van een handeling of werking). Behalve de verba die traditioneel tot de verba auxiliare gerekend worden, zijn er nog andere groepsvormende werkwoorden die een verbinding met het hoofdverbum aangaan, bijvoorbeeld proberen, vallen, beginnen. Zie ANS | 18.5.1.1 Groepsvorming bij werkwoorden (ivdnt.org) Voorbeelden:
verba auxiliare:

ik heb mij vergist (tijd)
hij is gekomen (tijd)
de patiënt is/wordt behandeld door de arts (passief)
je moet dat accepteren (modaliteit)
ik kan dat niet accepteren (modaliteit)
ik laat mijn huis schilderen (causaliteit)
de zon doet de temperatuur stijgen (causaliteit)

andere groepsvormende verba:

hij probeert te komen
dat valt te bezien
het begint te regenen

Alle verba kunnen vervoegd worden en veel verba kunnen gepassiveerd worden. De verba auxiliari van tijd worden getoond als u klikt op ‘vormen’. Hier vermelden we alleen de overige verba auxiliari en groepsvormende verba die opvallend vaak bij bepaalde verba voorkomen, bv. kunnen, moeten + accepteren.

Nederlandse term:
zelfstandig naamwoord

Nederlandse term: voornaamwoord

Nederlandse term: voorzetselgroep
voorbeeld
in + stad kamer …
op + platteland station

Nederlandse term: bijwoord

Nederlandse term: bijvoeglijk naamwoord

Nederlandse term: achterzetsel of achtergeplaatst voorzetsel: achterzetsel (wat is dat?) | Genootschap Onze Taal | Onze Taal

Nederlandse term: achterzetsel of achtergeplaatst voorzetsel: achterzetsel (wat is dat?) | Genootschap Onze Taal | Onze Taal

Determinatoren zijn o.a. lidwoorden (de, het, een) en woorden die een hoeveelheid uitdrukken (veel, wat, enkele). De lidwoorden worden gegeven bij de woordvormen naast het trefwoord. In deze lijst met determinatoren staan de overige determinatoren.

Nederlandse termen: voornaamwoord of telwoord

Nederlandse term: telwoord

woordgroep met een prepositie (voorzetsel) of conjunctie (voegwoord). Een conjunctiegroep is bv. een woordgroep ingeleid door als of zoals in vergelijkingen (werken als een paard, een waarheid als een koe).

Nederlandse termen: voorzetsel of voegwoord

Nederlandse termen: bijvoeglijk naamwoord, deelwoord of telwoord

Nederlandse termen: bijvoeglijk naamwoord of bijwoord. Adjectieven (bijvoeglijke naamwoorden) kunnen ook als bijwoordelijke bepaling bij een werkwoord gebruikt worden. We spreken dan van een [adverbiaal of bijwoordelijk gebruikt adjectief](https://e-ans.ivdnt.org/topics/pid/ans0802lingtopic.

Specificeert het trefwoord nader.

Specificeert het trefwoord nader.

Adpositiegroepen zijn woordgroepen met een prepositie (voorzetsel), postpositie (achterzetsel) of circumpositie (omzetsel):

op de trap (met prepositie/voorzetsel)
de trap op (met postpositie/achterzetsel)
van de trap af (met circumpositie/omzetsel)

Conjunctiegroepen worden ingeleid door een conjunctie (voegwoord). In de voorbeelden met conjunctie als:

werken als een paard
een waarheid als een koe

Adpositiegroepen zijn woordgroepen met een prepositie (voorzetsel), postpositie (achterzetsel) of circumpositie (omzetsel):

op de trap (met prepositie/voorzetsel)
de trap op (met postpositie/achterzetsel)
van de trap af (met circumpositie/omzetsel)

Conjunctiegroepen worden ingeleid door een conjunctie (voegwoord). In de voorbeelden met conjunctie als:

werken als een paard
een waarheid als een koe

Woordvormen