compliment

substantiefprs = in uitdrukkingen, spreekwoorden, e.d.

Dat verdient een compliment.

(Ham, Boris van der, Acteurs redden 'Emma's Feest', NRC Handelsblad, )

Hij neemt het compliment in dank aan.

(Marc Vermeiren, 'Ik leid een mooi leven, zonder verbittering', De Standaard, )

Ik zei nooit nee, ik kreeg ook veel complimenten.

(Eva Berghmans, Werk hard en zie niet om, De Standaard, )

Het is onderzocht dat het motiveert als je leidinggevende regelmatig oprechte complimenten geeft.

(Lief dagboek, vandaag was ik zowaar op tijd!, NRC Handelsblad, )

Rijxman schudt handen, geeft schouderklopjes en deelt complimenten uit.

(' Ik vecht mij kapot voor de publieke omroep', NRC Handelsblad, )

Het lag niet in haar aard om ooit een compliment te maken.

(Toef Jaeger, 'Ik was het vredeskind', De Standaard, )

Het begon allemaal heel flirterig, met complimentjes over haar uiterlijk.

(Ann-Sofie Dekeyser, 'Mijn dochter kon zich niets herinneren, behalve dat die ene man haar beet', De Standaard, )

"Mag ik nog een compliment geven over je jurk?"

(Interview:, 'Seks wordt weer een beetje "oei"', De Standaard, )

Overal klinken complimenten.

(Snippet Domeinencorpus ANW: http://www.ggdbno.nl/, )

De opruimactie in de wijk leverde de jongeren veel complimenten op van de buren.

(Krachtig Jong brengt jeugd in Mechelse wijk samen voor doelgerichte acties, De Standaard, )

Het regende na afloop complimenten.

(Schreuder, Arjen, Nabestaanden huilen om verlies en koesteren de herinneringen, NRC Handelsblad, )

Complimenten en dank voor de inzet!

(Juristen en onderdanen móéten zich ergeren, NRC Handelsblad, )

Voor honderden daklozen in Rome was dat een gratis slaapzak, met de complimenten van de paus.

(Leijendekker, Marc, Paus Franciscus viert zijn verjaardag als bemiddelaar op het wereldtoneel, NRC Handelsblad, )

Het mooiste compliment kwam van schrijver James Worthy: hij was iemand voor wie je net iets beter je best wilde doen.

(Wouter Deprez, Eberhard, De Standaard, )

Maar toch moet ik mijn complimenten geven aan het team.

(Mbokani wil weg uit België, De Standaard, )

Heerlijk vond ik alle complimentjes die ik kreeg op balletconcoursen; zoiets had ik nooit ervaren.

(Daniel Robert Silva 'Ik werd opeens een rolmodel', NRC Handelsblad, )

Iedereen wist: dat was géén compliment.

(Koning, Petra de, Er is niks schattigs aan dat Hollandse taaltje, nrc.next, )

Dat John van den Brom hem een van de leiders noemde, vond Bruno een enorm compliment.

(Bram Van Vaerenbergh, Bruno trapt Anderlechts penaltycomplex aan diggelen, De Standaard, )

We hebben twee rode bestekjes van Michelin, en dat is een geweldig compliment.

(Koelewijn, Rinskje, 'Met gewoon trek je geen klanten', NRC Handelsblad, )

Een mooier compliment konden we niet krijgen.

(TOM ZONDERMAN, 'Nee, een vrouwenband is niks speciaals', De Standaard, )

Maar als een liedje van mij iemand heeft geraakt of geholpen, vind ik dat in de eerste plaats een prachtig compliment.

(Inge Schelstraete, Hoe de fans Hannelore Bedert weer het podium op kregen, De Standaard, )

Of is dat misschien ook wel de baas die jou nooit een compliment over geleverd werk geeft?

(Doodsbang voor de baas, NRC Handelsblad, )

Maar de complimenten voor het team, dat zich kapot heeft gevochten."

(EK Volleybal Nederland doet zichzelf tekort, NRC Handelsblad, )

Ik moest het maar als een compliment zien, zei eigenaresse Nancy.

(Roosmalen, Marcel van, Sigarenmagazijn, nrc.next, )

Collega's die hengelen naar een complimentje voor hun mooie tekening, pardon, PowerPoint.

(Japke-d. We gaan stoppen met het woord 'papadag', NRC Handelsblad, )

complimenten voor {...}

Complimenten en dank voor de inzet!

(Juristen en onderdanen móéten zich ergeren, NRC Handelsblad, )

met de complimenten van [iemand] (met de groeten van [iemand])

met de groeten van [iemand]

(Opmerking: ook schertsend)

' Met de complimenten van de Amerikaanse delegatie ', aldus de Rus.

(Pizza en wodka, De Standaard, )

Voor honderden daklozen in Rome was dat een gratis slaapzak, met de complimenten van de paus.

(Leijendekker, Marc, Paus Franciscus viert zijn verjaardag als bemiddelaar op het wereldtoneel, NRC Handelsblad, )

Met de complimenten van Uruguay's president, José Mujica, zelf oud-politiek gevangene.

(Guantánamo blijft schandvlek, NRC Handelsblad, )

Betekenissen

subject bij

Welke werkwoorden hebben compliment als subject?

geven

klinken

komen

object bij

Welke werkwoorden hebben compliment als object?

aannemen

aanvaarden

geven

in ontvangst nemen

krijgen

maken

ontvangen

opleveren

regenen

uitdelen

(2 meer)

determinator

pronomen of numerale

alle

geen

meer

veel

weinig

bepaling voor "compliment"

adjectief, participium of numerale

dubieus

enorm

gemeend

geweldig

groot

mooi

oprecht

overdreven

prachtig

ultiem

(2 meer)

bepaling na "compliment"

prepositiegroep of conjunctiegroep

aan

over:

jurk

uiterlijk

werk

van:

coach

moeder

vader

voor:

inzet

man

optreden

ploeg

team

vrouw

werk

wijze

"compliment" in adpositiegroep of conjunctiegroep bij een ander woord

bedoelen als (een) compliment

beschouwen als (een) compliment

gul met complimenten

nemen als (een) compliment

zien als een compliment

in uitdrukkingen, spreekwoorden, e.d.

veel complimenten maken

zonder (veel) complimenten

{naar complimenten, naar een compliment}{hengelen, vissen}

Er zijn (nog) geen patronen opgetekend.

Voor meer informatie over dit woord: klik op Voorbeeldzinnen of Combinatiemogelijkheden.

Nederlandse term: onderwerp. Van wie of wat gaat de handeling of werking van het verbum uit? Het gaat hier om zogenaamde semantische of logische subjecten bij het hoofdwerkwoord. Vaak valt het semantische subject samen met het grammaticale subject (het subject van de zin), maar dat is zeker niet altijd het geval. In passieve zinnen kan het semantische subject uitgedrukt zijn in een door-bepaling. Ook in andere zinnen met een hulpwerkwoord en een hoofdwerkwoord hoort het semantische subject bij het hoofdwerkwoord. Vergelijk:

de arts behandelt de patiënt (actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld door de arts (passieve zin)

de kunstenaar werkt in alle rust
vs.
de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken.

De arts is in de passieve zin niet meer het grammaticale subject van de zin. Dat is nu de patiënt bij wordt/zijn. De arts is wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen uitoefent en blijft van dat verbum het zogenaamde logische of semantische subject. De hele door-bepaling door de arts wordt in Nederlandse grammatica’s ook wel het handelend voorwerp genoemd. In de zin de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken is de kunstenaar het grammaticale subject bij wil, maar het semantische subject bij werken.

Nederlandse term: lijdend voorwerp. Wie of wat ondergaat de handeling of werking van het verbum? In Woordcombinaties geven we de zogenaamde semantische of logische objecten bij het hoofdwerkwoord. In passieve zinnen verschijnt dat semantische of logische object als grammaticaal subject (zinssubject) van worden of zijn. Vergelijk:

de arts behandelt de patiënt (object in actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld (door de arts) (grammaticaal subject in passieve zin)

De patiënt is in de passieve zin wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen ondergaat en blijft het zogenaamde logische of semantische direct object van dat verbum.

Nederlandse term: onderwerp. Van wie of wat gaat de handeling of werking van het verbum uit? In de relatie 'subject bij' is het trefwoord het zogenaamde semantische of logische subject bij een hoofdwerkwoord. Vaak valt het semantische subject samen met het grammaticale subject (het subject van de zin), maar dat is zeker niet altijd het geval. In passieve zinnen kan het semantische subject uitgedrukt zijn in een door-bepaling. Ook in andere zinnen met een hulpwerkwoord en een hoofdwerkwoord hoort het semantische subject bij het hoofdwerkwoord. Vergelijk:

de arts behandelt de patiënt (actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld door de arts (passieve zin)

de kunstenaar werkt in alle rust
vs.
de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken.

De arts is in de passieve zin niet meer het grammaticale subject van de zin. Dat is nu de patiënt bij wordt/zijn. De arts is wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen uitoefent en blijft van dat verbum het zogenaamde logische of semantische subject. De hele door-bepaling door de arts wordt in Nederlandse grammatica’s ook wel het handelend voorwerp genoemd. In de zin de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken is de kunstenaar het grammaticale subject bij wil, maar het semantische subject bij werken.

Nederlandse term: lijdend voorwerp. Wie of wat ondergaat de handeling of werking van het verbum? In de relatie 'object bij' is het trefwoord het zogenaamde semantische of logische object bij het hoofdwerkwoord. In passieve zinnen verschijnt dat semantische of logische object als grammaticaal subject (zinssubject) van worden of zijn. Vergelijk:

de arts behandelt de patiënt (object in actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld (door de arts) (grammaticaal subject in passieve zin)

De patiënt is in de passieve zin wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen ondergaat en blijft het zogenaamde logische of semantische direct object van dat verbum.

Nederlandse term: meewerkend voorwerp, e.d. Wie of wat is als ontvanger, belanghebbende of ondervinder betrokken bij de handeling of werking van het verbum? Er kunnen verschillende types indirect object
onderscheiden worden (zie Indirect object (taaladvies.net)
Deze zijn niet altijd gemakkelijk van elkaar te onderscheiden.

Nederlandse term: voorzetselvoorwerp. Het voorzetselobject of voorzetselvoorwerp is een aanvulling bij een verbum met een vaste prepositie. Adverbiale bepalingen kunnen ook ingeleid worden door een prepositie, maar in bepalingen zijn de preposities variabeler. Vergelijk:

hij wacht op zijn broer (voorzetselobject)
vs.
hij wacht op het perron, in de kamer, bij de ingang (bepaling van plaats)

Zegt iets over het subject of object in combinatie met het verbum. In de Nederlandse grammatica’s onderscheidt men een aantal zinsdelen die iets over het subject of object zeggen, met name het naamwoordelijk deel van het gezegde of predicaatsnomen bij copulae (koppelwerkwoorden) en de bepaling van gesteldheid bij zelfstandige verba. Voorbeelden:

hij is moe (naamwoordelijk deel van het gezegde)
het viel me zwaar (naamwoordelijk deel van het gezegde)
ik vind hem een schat (bepaling van gesteldheid)
hij werkt daar als portier (bepaling van gesteldheid)

Geeft antwoord op vragen als waar, wanneer, hoe, waarom, waarmee, ….?

Bijwoordelijke bepalingen kunnen in de zin vaak, maar niet altijd weggelaten worden. Vergelijk:

ze leest een boek in bed (weglaatbare of optionele bepaling)
vs.
ze woont in Brussel (niet-weglaatbare of niet-optionele bepaling)

Niet-optionele bepalingen worden ook wel complementen genoemd. Voor subtypes naar betekenis (bv. plaats, richting, …) zie: ANS | 20.10 Bijwoordelijke bepalingen (ivdnt.org). De subtypes worden hier in de regel niet onderscheiden, maar waar dat wel nodig is voor de overzichtelijkheid en het gebruiksgemak, doen we dat wel.

Zinsdelen kunnen niet alleen woorden of woordgroepen zijn, maar ook bijzinnen of beknopte bijzinnen (bijzinnen zonder subject en verbum finitum).

Voorbeelden:

ik accepteer dat het zo is (bijzin)
hij vroeg of we kwamen (bijzin)
ik weet wie het gedaan heeft (bijzin)
hij vroeg ons om te komen (beknopte bijzin)
hij probeerde te vluchten (beknopte bijzin)

Sommige verba worden vaker met (beknopte) bijzinnen gecombineerd dan andere.

Ook substantieven kunnen een (beknopte) bijzin als bepaling hebben:

een kind om te zoenen (beknopte bijzin)

De (beknopte) bijzinnen kunnen verschillende syntactische functies in een zin of zinsdeel vervullen (subject, object, bepaling, enz.). In ik accepteer dat het zo is, bijvoorbeeld, is dat het zo is een objectszin. Voor het maken van combinaties, is de functie hier minder van belang. Belangrijker is de juiste keuze van het inleidende woord (dat, of, om enz. ). Voor het gebruiksgemak geven we in deze rubriek daarom een overzicht per inleidend woord.

Nederlandse term: hulpwerkwoord of groepsvormend werkwoord. Een verbum auxiliare of hulpwerkwoord ‘helpt’ het hoofdwerkwoord in zinnen met meer dan een verbum. Het wordt onder andere gebruikt voor het uitdrukken van tijd, modaliteit (hoe ziet de spreker de verhouding tussen de mededeling en de werkelijkheid?), passief en causaliteit (het doen plaatsvinden van een handeling of werking). Behalve de verba die traditioneel tot de verba auxiliare gerekend worden, zijn er nog andere groepsvormende werkwoorden die een verbinding met het hoofdverbum aangaan, bijvoorbeeld proberen, vallen, beginnen. Zie ANS | 18.5.1.1 Groepsvorming bij werkwoorden (ivdnt.org) Voorbeelden:
verba auxiliare:

ik heb mij vergist (tijd)
hij is gekomen (tijd)
de patiënt is/wordt behandeld door de arts (passief)
je moet dat accepteren (modaliteit)
ik kan dat niet accepteren (modaliteit)
ik laat mijn huis schilderen (causaliteit)
de zon doet de temperatuur stijgen (causaliteit)

andere groepsvormende verba:

hij probeert te komen
dat valt te bezien
het begint te regenen

Alle verba kunnen vervoegd worden en veel verba kunnen gepassiveerd worden. De verba auxiliari van tijd worden getoond als u klikt op ‘vormen’. Hier vermelden we alleen de overige verba auxiliari en groepsvormende verba die opvallend vaak bij bepaalde verba voorkomen, bv. kunnen, moeten + accepteren.

Nederlandse term:
zelfstandig naamwoord

Nederlandse term: voornaamwoord

Nederlandse term: voorzetselgroep
voorbeeld
in + stad kamer …
op + platteland station

Nederlandse term: bijwoord

Nederlandse term: bijvoeglijk naamwoord

Nederlandse term: achterzetsel of achtergeplaatst voorzetsel: achterzetsel (wat is dat?) | Genootschap Onze Taal | Onze Taal

Nederlandse term: achterzetsel of achtergeplaatst voorzetsel: achterzetsel (wat is dat?) | Genootschap Onze Taal | Onze Taal

Determinatoren zijn o.a. lidwoorden (de, het, een) en woorden die een hoeveelheid uitdrukken (veel, wat, enkele). De lidwoorden worden gegeven bij de woordvormen naast het trefwoord. In deze lijst met determinatoren staan de overige determinatoren.

Nederlandse termen: voornaamwoord of telwoord

Nederlandse term: telwoord

woordgroep met een prepositie (voorzetsel) of conjunctie (voegwoord). Een conjunctiegroep is bv. een woordgroep ingeleid door als of zoals in vergelijkingen (werken als een paard, een waarheid als een koe).

Nederlandse termen: voorzetsel of voegwoord

Nederlandse termen: bijvoeglijk naamwoord, deelwoord of telwoord

Nederlandse termen: bijvoeglijk naamwoord of bijwoord. Adjectieven (bijvoeglijke naamwoorden) kunnen ook als bijwoordelijke bepaling bij een werkwoord gebruikt worden. We spreken dan van een [adverbiaal of bijwoordelijk gebruikt adjectief](https://e-ans.ivdnt.org/topics/pid/ans0802lingtopic.

Specificeert het trefwoord nader.

Specificeert het trefwoord nader.

Adpositiegroepen zijn woordgroepen met een prepositie (voorzetsel), postpositie (achterzetsel) of circumpositie (omzetsel):

op de trap (met prepositie/voorzetsel)
de trap op (met postpositie/achterzetsel)
van de trap af (met circumpositie/omzetsel)

Conjunctiegroepen worden ingeleid door een conjunctie (voegwoord). In de voorbeelden met conjunctie als:

werken als een paard
een waarheid als een koe

Adpositiegroepen zijn woordgroepen met een prepositie (voorzetsel), postpositie (achterzetsel) of circumpositie (omzetsel):

op de trap (met prepositie/voorzetsel)
de trap op (met postpositie/achterzetsel)
van de trap af (met circumpositie/omzetsel)

Conjunctiegroepen worden ingeleid door een conjunctie (voegwoord). In de voorbeelden met conjunctie als:

werken als een paard
een waarheid als een koe

Woordvormen