Haar klacht maakt kans om aanvaard te worden.
In de Nederlandse cultuur wordt dat ook aanvaard.
Nu ik die afkomst heb aanvaard, is er iets in mij veranderd.
De rector heeft de excuses aanvaard.
Ik heb het erg moeilijk om dat te aanvaarden.
De kans dat het voorstel nu wel aanvaard wordt, is klein.
In het overgrote deel van de gevallen wordt de erfenis gewoon aanvaard.
Het massaal opruimen van pluimvee lijkt algemeen te zijn aanvaard.
Het embargo moet worden aanvaard om geldig te zijn.
Zij aanvaardden niet dat hun traditionele visie werd aangetast.
De kritiek is niet leuk, maar dat moeten we aanvaarden.
Er bestaat geen goddelijk gezag dat zomaar aanvaard moet worden, integendeel.
Van mannen wordt het blijkbaar eerder aanvaard dat ze een drankprobleem hebben.
Dan moet ze nu de consequenties aanvaarden en niet met half werk komen.
We hoeven alleen maar te aanvaarden dat lijden óók bij het leven hoort.
De desbetreffende getuigschriften dienen door alle lidstaten te worden aanvaard.
Dat lot wenst zij niet te aanvaarden.
De kiezer zou dat niet meer aanvaarden.
Maar een samenleving kan nooit aanvaarden dat vooroordelen leiden tot achterstelling van mensen.
Die hebben hem eigenlijk nooit aanvaard als de leider van de partij.
We aanvaarden dat we ziek worden, en laten onszelf dan weer oplappen.
Erfenissen kunnen tenslotte worden aanvaard of geweigerd.
Hij werd niet aanvaard door zijn strijdmakkers.
Hij bood gisteren zijn ontslag aan en het werd aanvaard door de raad van bestuur.
Het overlijden van mijn vader liet me toe te aanvaarden dat ik niet perfect ben.
subject
Wie of wat (...)?
substantief
burger
fiscus
land
mens
overheid
partij
president
rechter
regering
samenleving
subject
pronomen
iedereen
object
Wie of wat (...) men of wordt (...)?
substantief
object
pronomen
haar
hem
zichzelf
bepaling
Waar, wanneer, hoe, enz. (...) men?
adverbium
predicatieve aanvulling
prepositiegroep of conjunctiegroep
betaalmiddel
partner
bijzin ingeleid door
wat
verbum auxiliare of groepsvormend verbum
Welk hulpwerkwoord of groepsvormend werkwoord wordt vaak gebruikt bij aanvaarden?
kunnen
leren
moeten
willen
zullen
en/of
Welk ander zelfstandig woord wordt vaak gecoördineerd met aanvaarden?
weigeren
bijzin ingeleid door
dat
- subject
- object
- verbum finitum
- zich
- predicatieve aanvulling
- bepaling
- voorlopig object
- 1iemand aanvaardt iets situatie, gedrag als iets of als zo
- bevolking
- Ook de bevolking aanvaardt het atheïsme niet.
- burger
- Zijn burgers zullen de gevolgen van hun keuze moeten aanvaarden .
- kerk
- Zelfs de katholieke kerk heeft de scheiding tussen kerk en staat aanvaard .
- kind
- Ook deze kinderen nemen hun taak volstrekt serieus, en aanvaarden hun lot gelaten.
- klant
- ' De klanten hebben die verandering probleemloos aanvaard .
- land
- Vrijwel alle landen aanvaarden nog wel het principe van internationale handel, maar hun aanpak is opportunistischer en nationalistischer geworden.
- lid
- Psychologen kunnen goed verklaren waarom leden van een groep weigeren andere meningen te aanvaarden .
- lidstaat
- Alle lidstaten , behalve de Britse eilandbewoners, aanvaarden nu gemeenschappelijke en bovenstatelijke grenzen onder gemeenschappelijk Europees toezicht.
- maatschappij
- Onze maatschappij aanvaardt verschillen, op voorwaarde dat ze begrijpelijk zijn en vergelijkbaar blijven.
- meerderheid
- Verwacht mag worden dat een meerderheid van de leden de gemeentevisie zal aanvaarden .
- mens
- Er is tirannie en absolutisme omdat de mensen deze dulden en aanvaarden .
- minister
- In een reactie op het rapport van het CPT zei minister van Justitie Koen Geens (CD&V) de kritiek te aanvaarden .
- opinie
- „ De overheersende publieke opinie aanvaardt op dit moment geen tussenweg”, zegt hij.
- ouder
- Volgens de psychiater aanvaardden de ouders de beslissing tot een ambulante behandeling ook.
- overheid
- Ook de overheid moet als werkgever deze vrije ontplooiing aanvaarden .
- partij
- Zal die laatste partij het beleid op dat punt blijven aanvaarden ?
- samenleving
- Tot slot: een moderne en harmonieuze samenleving aanvaardt diversiteit, ook seksuele diversiteit.
- speler
- Een speler die toch gehinderd wordt, kan dit aanvaarden en doorspelen, of verkiezen om het spel te staken.
- volk
- En het volk aanvaardde die beslissingen!
- vrouw
- Als ik nu toch eens een fijne vriendin zou vinden, zou mijn vrouw dat dan werkelijk aanvaarden ?
- werkgever
- Werkgevers aanvaardden het compromis omdat ze het pragmatisch vinden, de vakbonden wilden het niet laten afzwakken.
- werknemer
- Werknemers Halliburton aanvaarden sluiting
- akkoord
- Ze waarschuwde dat ze nooit een slecht akkoord zou aanvaarden .
- beperking
- Aanvaard uw beperkingen .
- beslissing
- We moeten ook aanvoelen of een beslissing aanvaard wordt door de maatschappij.
- bestaan
- Men hoeft dus niet te geloven om het goede te kunnen doen - men kan volgens Gods wil leven zelfs als men het bestaan van God niet aanvaardt .
- boete
- ' We aanvaarden de boete . '
- compromis
- Een compromis van het Franse voorzitterschap kon echter eenparig worden aanvaard .
- consequentie
- Wie verdragen tekent moet de consequenties ervan aanvaarden .
- controle
- Vanaf 2018 moeten toezichthouders elkaars controles aanvaarden .
- deal
- In de meeste andere landen is de deal al aanvaard .
- ding
- Je opvoeding programmeert je om allerlei dingen te aanvaarden .
- dood
- Wij ook niet, omdat we haar dood natuurlijk niet konden aanvaarden .
- feit
- Vrije wetenschappers leren feiten aanvaarden , ook wanneer die de eigen grootsheid ondermijnen.
- geaardheid
- Er zijn vluchtelingen die naar hier komen omdat hun geaardheid niet aanvaard wordt binnen hun cultuur.
- gedrag
- Zo'n crapuleus gedrag aanvaarden we niet.
- gevolg
- Zijn burgers zullen de gevolgen van hun keuze moeten aanvaarden .
- geweld
- ‘ Enig geweld ’ wordt nergens aanvaard
- gezag
- En welk gezag wordt door vrije mensen nog aanvaard ?
- grens
- Dat besef is zo zwaar dat ik mijn grenzen nog altijd niet aanvaard heb. '
- grondslag
- Daarin staat dat „ wij de grondslag van het Atlantisch bondgenootschap aanvaarden ”.
- homoseksualiteit
- Tegenwoordig profileert de partij zich als sociaal en aanvaardt ze homoseksualiteit .
- hulp
- Courtois stoort het vooral dat de bondscoach zijn hulp niet wil aanvaarden .
- idee
- Zij wilden het idee van een joodse staat niet aanvaarden .
- kans
- Ook dat zou voorwaardelijke opzet zijn – de aanmerkelijke kans aanvaarden dat medische hulp uitblijft.
- keuze
- We moeten zijn keuzes aanvaarden . '
- kritiek
- Ik aanvaard die kritiek , want het zal me helpen om beter te worden.
- leiderschap
- Dat leiderschap moet bovendien aanvaard worden.
- leven
- Maar hij wil zijn kleinburgerlijke leven niet aanvaarden .
- lot
- Ook deze kinderen nemen hun taak volstrekt serieus, en aanvaarden hun lot gelaten.
- maatregel
- Alleen maatregelen die uitgevoerd zijn na advies van de politie, worden aanvaard .
- motie
- De motie werd aanvaard waarna het kabinet politieke consequenties uit trok en zijn ontslag aanbood.
- nederlaag
- Hij weigert halsstarrig te beloven dat hij een eventuele nederlaag hoffelijk zal aanvaarden .
- norm
- Moeten we maatschappelijke normen aanvaarden die van onderuit komen en indruisen tegen onze culturele openheid?
- omstandigheid
- Ik begrijp jullie ongeduld (lacht), maar je moet de omstandigheden aanvaarden . '
- oplossing
- Of de buitenwereld die oplossing aanvaardt , is bijzaak.
- positie
- De anderen vonden het erg moeilijk om de bevoorrechte positie van hun collega te aanvaarden .
- principe
- Vrijwel alle landen aanvaarden nog wel het principe van internationale handel, maar hun aanpak is opportunistischer en nationalistischer geworden.
- realiteit
- Maar ondertussen wil de PS de realiteit van die markteconomie totaal niet aanvaarden .
- regel
- Ik heb er geen probleem mee hun regel te aanvaarden .
- resultaat
- Natuurlijk aanvaarden wij het resultaat van vandaag.
- risico
- Burgers zijn best bereid risico’s te aanvaarden .
- scheiding
- Zelfs de katholieke kerk heeft de scheiding tussen kerk en staat aanvaard .
- schikking
- De openbare aanklager heeft de schikking aanvaard .
- schorsing
- Hij heeft zijn voorlopige schorsing aanvaard .
- situatie
- Kortom, ik aanvaard de situatie niet.
- stelling
- Het Hof aanvaardt deze stelling niet.
- steun
- Ook aanvaardt de bond de steun van externe adviseurs om de commerciële inkomsten te verhogen.
- straf
- Ik kan niet anders dan de straf aanvaarden .
- systeem
- Op school probeerden ze mij te leren het systeem te aanvaarden .
- theorie
- Volgens het onderzoek voelen steeds meer leraars dat hun leerlingen Darwins theorieën niet aanvaarden omdat ze geloven in een goddelijk creationisme.
- uitslag
- Als hij verliest, aanvaardt hij de uitslag niet.
- uitspraak
- Hij zei dat hij de uitspraak aanvaardt .
- verandering
- ' De klanten hebben die verandering probleemloos aanvaard .
- verlies
- Die jonggepensioneerden zullen hun verlies moeten leren aanvaarden .
- verschil
- Onze maatschappij aanvaardt verschillen , op voorwaarde dat ze begrijpelijk zijn en vergelijkbaar blijven.
- vonnis
- Bij een gebrek aan beschaving aanvaarden we vonnissen niet, maar worden rechters verdacht gemaakt.
- vorm
- In vele landen probeerden ze zich daaraan aan te passen door Duitsland tegemoet te komen en vormen van samenwerking te aanvaarden .
- vraag
- Ik aanvaard die vragen .
- waarde
- Van mensen verlangen dat ze onze waarden aanvaarden , kan niet, zegt de Raad van State.
- deel
- Andere worden verdrongen of aanvaard als deel van het leven.
- fase
- Het pelgrim-zijn wordt aanvaard als een fase in het leven.
- onvermijdelijk
- Hij heeft de burgeroorlog niet gewild, maar aanvaardde de gewapende strijd als onvermijdelijk, omdat hij zijn belangrijkste politieke principe niet wilde opgeven of verwateren.
iemand neemt iets zoals het is en verzet zich er niet langer tegen- Als hij verliest, aanvaardt hij de uitslag niet.
- (meer voorbeelden)
vaak in het passief - 2iemand aanvaardt iets gift
- euro
- De vorig jaar gestopte Rus wordt beschuldigd van passieve omkoping omdat hij die 150.000 euro zou aanvaard hebben.
- geld
- In België wordt geld steeds meer als geschenk aanvaard .
- geschenk
- Uw zus heeft datzelfde geschenk eerder al aanvaard .
- gift
- In 1993 werd het partijen verboden nog giften van bedrijven te aanvaarden .
- prijs
- De regisseur aanvaardt de prijs „ met dankbaarheid en liefde”.
- schenking
- Het gemeentelijk archief aanvaardt alle schenkingen van privé-personen en verenigingen.
iemand neemt iets graag in ontvangst- In 1993 werd het partijen verboden nog giften van bedrijven te aanvaarden .
- (meer voorbeelden)
- 3iemand aanvaardt iets erfenis
- erfenis
- In het overgrote deel van de gevallen wordt de erfenis gewoon aanvaard .
- nalatenschap
- Aanvaardt de Koning Boudewijn-stichting zulke nalatenschappen?
iemand neemt de bezittingen en schulden van een overledene over- In het overgrote deel van de gevallen wordt de erfenis gewoon aanvaard .
- (meer voorbeelden)
- 4iemand aanvaardt iets voorstel, aanbod zo
- aanbod
- In december hoort Manning of het aanbod aanvaard wordt.
- bod
- Ons bod - het enige - werd aanvaard .
- ontwerp
- Hij vreest wel dat de meerderheid zijn ontwerp niet zal aanvaarden omdat hij van de N-VA is.
- plan
- Vandaag moet blijken of de directie dat alternatieve plan aanvaardt , maar moeilijkheden worden er niet verwacht.
- uitdaging
- Vijf jaar geleden had Vandemeulebroucke de uitdaging niet aanvaard .
- uitnodiging
- Het echtpaar, nog steeds diep in de rouw, had een uitnodiging van vrienden aanvaard .
- voorstel
- In de bevoegde commissie werd het voorstel alvast aanvaard .
- wetsvoorstel
- In de eerste plaats moet het wetsvoorstel aanvaard worden in het parlement.
- in dank
- Vanzelfsprekend hebben we deze uitnodiging in dank aanvaard .
iemand gaat in op een voorstel of aanbod- Ons bod - het enige - werd aanvaard .
- (meer voorbeelden)
vaak in het passief - 5iemand aanvaardt iets baan, werk zo
- baan
- Hij heeft een baan in het bedrijfsleven aanvaard , zegt hij.
- baantje
- Een doelloze jongeman aanvaardt een baantje in een instelling voor daklozen.
- benoeming
- Na massaal protest besloot de man de benoeming niet te aanvaarden .
- functie
- Hij kreeg tweederde van de stemmen en heeft zijn nieuwe functie aanvaard .
- In ruil moeten ambtenaren een andere passende functie aanvaarden .
- job
- Mensen moeten wat minder betaalde jobs ook willen aanvaarden .
- mandaat
- Het mandaat bij Dexia, dat hij uit plichtsbesef aanvaardde , werd zijn grootste nachtmerrie.
- nominatie
- Ik kan uw nominatie dan ook niet aanvaarden .
- opdracht
- Ik heb ook nooit opdrachten aanvaard waarin ik me niet herkende.
- premierschap
- Nooit spijt gehad dat u het premierschap aanvaard hebt?
- rol
- Waarom hebt u die rol dan toch aanvaard ?
- werk
- Men gelooft dat dit hen zal aansporen om sneller werk te aanvaarden .
- snel
- Men gelooft dat dit hen zal aansporen om sneller werk te aanvaarden .
iemand zegt toe het werk uit te voeren, of de functie of rol te vervullen- Ik heb ook nooit opdrachten aanvaard waarin ik me niet herkende.
- (meer voorbeelden)
- 6iemand aanvaardt iets document
- artikel
- Zijn artikel werd maar door één referent nagelezen eer het aanvaard werd - normaal zijn er dat drie of vier.
- bijdrage
- Toch werd de bijdrage Rooter: A methodology for the typical unification of access points and redundancy aanvaard door de organisatoren van een conferentie voor computerwetenschap, en werden de studenten uitgenodigd om in levenden lijve hun verhaal te komen voorstellen. (hvde)
iemand keurt iets goed voor publicatie- Zijn artikel werd maar door één referent nagelezen eer het aanvaard werd - normaal zijn er dat drie of vier.
- (meer voorbeelden)
vaak in het passief - 7iemand aanvaardt iets ontslag (van iemand)
- parlement
- Donderdag aanvaardde het parlement het ontslag van de regering.
- president
- De president heeft nog niet beslist of ze zijn ontslag aanvaardt .
- raad van bestuur
- De raad van bestuur van het FWO heeft het ontslag aanvaard .
- ontslag
- De raad van bestuur van het FWO heeft het ontslag aanvaard .
iemand is bereid het ontslag dat iemand heeft aangeboden te verlenen- Donderdag aanvaardde het parlement het ontslag van de regering.
- (meer voorbeelden)
- 8iemand aanvaardt iets uitleg, excuses
- argument
- Het argument dat er geen werk is, aanvaardt ze niet.
- excuses
- We hopen dat hij onze excuses aanvaardt .
- uitleg
- Mogelijk klopt dat, maar het gerecht aanvaardde die uitleg niet.
- verklaring
- De rechters aanvaarden de verklaring die zij tijdens het onderzoek heeft afgelegd.
- verontschuldigingen
- ' Ik aanvaard de verontschuldigingen, en het incident is voor mij nu gesloten. '
iemand gelooft dat iets waar, juist of oprecht is- Mogelijk klopt dat, maar het gerecht aanvaardde die uitleg niet.
- (meer voorbeelden)
- 9iemand aanvaardt iets verantwoordelijkheid
- aansprakelijkheid
- Maar dat wil niet zeggen dat de overheid aansprakelijkheid aanvaardt .
- verantwoordelijkheid
- Bedrijven aanvaarden traditiegetouw de verantwoordelijkheid om bij te dragen aan maatschappelijke doelen.
iemand neemt de verantwoordelijkheid voor iets op zich- Het gevolg zal zijn dat bewindslieden steeds minder geneigd zijn hun verantwoordelijkheid te aanvaarden .
- (meer voorbeelden)
- 10iemand of iets aanvaardt iets als betaalmiddel
- cash
- De Lijn wil tegen 2019 niet langer cash aanvaarden op de bus.
- debetkaart
- Ze worden zeer ruim geaccepteerd, soms ook op plaatsen waar debetkaarten niet worden aanvaard .
- munt
- De muntjes worden vaak niet aanvaard in drank - en andere automaten en ze bovenhalen in de winkel is ook niet meteen handig.
- muntstuk
- Het muntstuk is even groot, maar wordt niet aanvaard in drank - en parkeerautomaten.
iemand of iets staat iets toe als betaalmiddel- De Lijn wil tegen 2019 niet langer cash aanvaarden op de bus.
- (meer voorbeelden)
vaak in het passief - 11iemand aanvaardt iets bezwaar e.d.
- aangifte
- Zo zal uw aangifte niet aanvaard worden indien u een verkeerd BTW-nummer intikt.
- aanvraag
- De aanvraag voor een elektronische enkelband werd wel aanvaard .
- beroep
- Het beroep dat de gewezen president indiende, werd aanvaard .
- bezwaar
- Natuurpunt Kortrijk tekende ook bezwaar aan, maar dat werd evenmin aanvaard .
- claim
- Dat is een claim die internationaal niet aanvaard wordt.
- klacht
- Haar klacht maakt kans om aanvaard te worden.
- rekening
- Lang niet alle rekeningen worden klakkeloos aanvaard .
iemand erkent iets als legitiem of gegrond en zegt toe het in behandeling te nemen- Haar klacht maakt kans om aanvaard te worden.
- (meer voorbeelden)
meestal in het passief - 12 uitdrukkingiemand aanvaardt een uitgestoken handiemand is bereid vrede te sluiten of hulp aan te nemen
- We willen in 2017 dat jongeren het eerbaar vinden een uitgestoken hand te aanvaarden en zich laten helpen door een fase waarin ze zoekende zijn.
- (meer voorbeelden)
- 13iemand aanvaardt iemand
- buitenlander
- Een ' buitenlander ' wordt niet snel aanvaard .
- kind
- De afwijking werd betreurd, maar het kind werd aanvaard .
- transgender
- Het is omdat transgenders nog niet aanvaard zijn, dat zij er grappen over kunnen maken.
- vluchteling
- We zullen nooit vluchtelingen aanvaarden die ons aanbevolen werden door iemand anders.
iemand neemt iemand zoals hij is- De afwijking werd betreurd, maar het kind werd aanvaard .
- (meer voorbeelden)
vaak in het passief - 14iemand aanvaardt iemand als iemand
- als
- Als het vrouwtje die nekbeet aanvaardt, aanvaardt ze het mannetje ook als partner.
iemand vindt iemand geschikt en neemt hem aan als iemand- Een kerk zal ook niet licht iemand aanvaarden als belijdend lid.
- (meer voorbeelden)
Nederlandse term: onderwerp. Van wie of wat gaat de handeling of werking van het verbum uit? Het gaat hier om zogenaamde semantische of logische subjecten bij het hoofdwerkwoord. Vaak valt het semantische subject samen met het grammaticale subject (het subject van de zin), maar dat is zeker niet altijd het geval. In passieve zinnen kan het semantische subject uitgedrukt zijn in een door-bepaling. Ook in andere zinnen met een hulpwerkwoord en een hoofdwerkwoord hoort het semantische subject bij het hoofdwerkwoord. Vergelijk:
de arts behandelt de patiënt (actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld door de arts (passieve zin)de kunstenaar werkt in alle rust
vs.
de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken.
De arts is in de passieve zin niet meer het grammaticale subject van de zin. Dat is nu de patiënt bij wordt/zijn. De arts is wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen uitoefent en blijft van dat verbum het zogenaamde logische of semantische subject. De hele door-bepaling door de arts wordt in Nederlandse grammatica’s ook wel het handelend voorwerp genoemd. In de zin de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken is de kunstenaar het grammaticale subject bij wil, maar het semantische subject bij werken.
Nederlandse term: lijdend voorwerp. Wie of wat ondergaat de handeling of werking van het verbum? In Woordcombinaties geven we de zogenaamde semantische of logische objecten bij het hoofdwerkwoord. In passieve zinnen verschijnt dat semantische of logische object als grammaticaal subject (zinssubject) van worden of zijn. Vergelijk:
de arts behandelt de patiënt (object in actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld (door de arts) (grammaticaal subject in passieve zin)
De patiënt is in de passieve zin wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen ondergaat en blijft het zogenaamde logische of semantische direct object van dat verbum.
Nederlandse term: onderwerp. Van wie of wat gaat de handeling of werking van het verbum uit? In de relatie 'subject bij' is het trefwoord het zogenaamde semantische of logische subject bij een hoofdwerkwoord. Vaak valt het semantische subject samen met het grammaticale subject (het subject van de zin), maar dat is zeker niet altijd het geval. In passieve zinnen kan het semantische subject uitgedrukt zijn in een door-bepaling. Ook in andere zinnen met een hulpwerkwoord en een hoofdwerkwoord hoort het semantische subject bij het hoofdwerkwoord. Vergelijk:
de arts behandelt de patiënt (actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld door de arts (passieve zin)de kunstenaar werkt in alle rust
vs.
de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken.
De arts is in de passieve zin niet meer het grammaticale subject van de zin. Dat is nu de patiënt bij wordt/zijn. De arts is wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen uitoefent en blijft van dat verbum het zogenaamde logische of semantische subject. De hele door-bepaling door de arts wordt in Nederlandse grammatica’s ook wel het handelend voorwerp genoemd. In de zin de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken is de kunstenaar het grammaticale subject bij wil, maar het semantische subject bij werken.
Nederlandse term: lijdend voorwerp. Wie of wat ondergaat de handeling of werking van het verbum? In de relatie 'object bij' is het trefwoord het zogenaamde semantische of logische object bij het hoofdwerkwoord. In passieve zinnen verschijnt dat semantische of logische object als grammaticaal subject (zinssubject) van worden of zijn. Vergelijk:
de arts behandelt de patiënt (object in actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld (door de arts) (grammaticaal subject in passieve zin)
De patiënt is in de passieve zin wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen ondergaat en blijft het zogenaamde logische of semantische direct object van dat verbum.
Nederlandse term: meewerkend voorwerp, e.d. Wie of wat is als ontvanger, belanghebbende of ondervinder betrokken bij de handeling of werking van het verbum? Er kunnen verschillende types indirect object
onderscheiden worden (zie Indirect object (taaladvies.net)
Deze zijn niet altijd gemakkelijk van elkaar te onderscheiden.
Nederlandse term: voorzetselvoorwerp. Het voorzetselobject of voorzetselvoorwerp is een aanvulling bij een verbum met een vaste prepositie. Adverbiale bepalingen kunnen ook ingeleid worden door een prepositie, maar in bepalingen zijn de preposities variabeler. Vergelijk:
hij wacht op zijn broer (voorzetselobject)
vs.
hij wacht op het perron, in de kamer, bij de ingang (bepaling van plaats)
Zegt iets over het subject of object in combinatie met het verbum. In de Nederlandse grammatica’s onderscheidt men een aantal zinsdelen die iets over het subject of object zeggen, met name het naamwoordelijk deel van het gezegde of predicaatsnomen bij copulae (koppelwerkwoorden) en de bepaling van gesteldheid bij zelfstandige verba. Voorbeelden:
hij is moe (naamwoordelijk deel van het gezegde)
het viel me zwaar (naamwoordelijk deel van het gezegde)
ik vind hem een schat (bepaling van gesteldheid)
hij werkt daar als portier (bepaling van gesteldheid)
Geeft antwoord op vragen als waar, wanneer, hoe, waarom, waarmee, ….?
Bijwoordelijke bepalingen kunnen in de zin vaak, maar niet altijd weggelaten worden. Vergelijk:
ze leest een boek in bed (weglaatbare of optionele bepaling)
vs.
ze woont in Brussel (niet-weglaatbare of niet-optionele bepaling)
Niet-optionele bepalingen worden ook wel complementen genoemd. Voor subtypes naar betekenis (bv. plaats, richting, …) zie: ANS | 20.10 Bijwoordelijke bepalingen (ivdnt.org). De subtypes worden hier in de regel niet onderscheiden, maar waar dat wel nodig is voor de overzichtelijkheid en het gebruiksgemak, doen we dat wel.
Zinsdelen kunnen niet alleen woorden of woordgroepen zijn, maar ook bijzinnen of beknopte bijzinnen (bijzinnen zonder subject en verbum finitum).
Voorbeelden:
ik accepteer dat het zo is (bijzin)
hij vroeg of we kwamen (bijzin)
ik weet wie het gedaan heeft (bijzin)
hij vroeg ons om te komen (beknopte bijzin)
hij probeerde te vluchten (beknopte bijzin)
Sommige verba worden vaker met (beknopte) bijzinnen gecombineerd dan andere.
Ook substantieven kunnen een (beknopte) bijzin als bepaling hebben:
een kind om te zoenen (beknopte bijzin)
De (beknopte) bijzinnen kunnen verschillende syntactische functies in een zin of zinsdeel vervullen (subject, object, bepaling, enz.). In ik accepteer dat het zo is, bijvoorbeeld, is dat het zo is een objectszin. Voor het maken van combinaties, is de functie hier minder van belang. Belangrijker is de juiste keuze van het inleidende woord (dat, of, om enz. ). Voor het gebruiksgemak geven we in deze rubriek daarom een overzicht per inleidend woord.
Nederlandse term: hulpwerkwoord of groepsvormend werkwoord. Een verbum auxiliare of hulpwerkwoord ‘helpt’ het hoofdwerkwoord in zinnen met meer dan een verbum. Het wordt onder andere gebruikt voor het uitdrukken van tijd, modaliteit (hoe ziet de spreker de verhouding tussen de mededeling en de werkelijkheid?), passief en causaliteit (het doen plaatsvinden van een handeling of werking). Behalve de verba die traditioneel tot de verba auxiliare gerekend worden, zijn er nog andere groepsvormende werkwoorden die een verbinding met het hoofdverbum aangaan, bijvoorbeeld proberen, vallen, beginnen. Zie ANS | 18.5.1.1 Groepsvorming bij werkwoorden (ivdnt.org) Voorbeelden:
verba auxiliare:
ik heb mij vergist (tijd)
hij is gekomen (tijd)
de patiënt is/wordt behandeld door de arts (passief)
je moet dat accepteren (modaliteit)
ik kan dat niet accepteren (modaliteit)
ik laat mijn huis schilderen (causaliteit)
de zon doet de temperatuur stijgen (causaliteit)
andere groepsvormende verba:
hij probeert te komen
dat valt te bezien
het begint te regenen
Alle verba kunnen vervoegd worden en veel verba kunnen gepassiveerd worden. De verba auxiliari van tijd worden getoond als u klikt op ‘vormen’. Hier vermelden we alleen de overige verba auxiliari en groepsvormende verba die opvallend vaak bij bepaalde verba voorkomen, bv. kunnen, moeten + accepteren.
Nederlandse term:
zelfstandig naamwoord
Nederlandse term: voornaamwoord
Nederlandse term: voorzetselgroep
voorbeeld
in + stad kamer …
op + platteland station
Nederlandse term: bijwoord
Nederlandse term: bijvoeglijk naamwoord
Nederlandse term: achterzetsel of achtergeplaatst voorzetsel: achterzetsel (wat is dat?) | Genootschap Onze Taal | Onze Taal
Nederlandse term: achterzetsel of achtergeplaatst voorzetsel: achterzetsel (wat is dat?) | Genootschap Onze Taal | Onze Taal
Determinatoren zijn o.a. lidwoorden (de, het, een) en woorden die een hoeveelheid uitdrukken (veel, wat, enkele). De lidwoorden worden gegeven bij de woordvormen naast het trefwoord. In deze lijst met determinatoren staan de overige determinatoren.
Nederlandse termen: voornaamwoord of telwoord
Nederlandse term: telwoord
woordgroep met een prepositie (voorzetsel) of conjunctie (voegwoord). Een conjunctiegroep is bv. een woordgroep ingeleid door als of zoals in vergelijkingen (werken als een paard, een waarheid als een koe).
Nederlandse termen: voorzetsel of voegwoord
Nederlandse termen: bijvoeglijk naamwoord, deelwoord of telwoord
Nederlandse termen: bijvoeglijk naamwoord of bijwoord. Adjectieven (bijvoeglijke naamwoorden) kunnen ook als bijwoordelijke bepaling bij een werkwoord gebruikt worden. We spreken dan van een [adverbiaal of bijwoordelijk gebruikt adjectief](https://e-ans.ivdnt.org/topics/pid/ans0802lingtopic.
Specificeert het trefwoord nader.
Specificeert het trefwoord nader.
Adpositiegroepen zijn woordgroepen met een prepositie (voorzetsel), postpositie (achterzetsel) of circumpositie (omzetsel):
op de trap (met prepositie/voorzetsel)
de trap op (met postpositie/achterzetsel)
van de trap af (met circumpositie/omzetsel)
Conjunctiegroepen worden ingeleid door een conjunctie (voegwoord). In de voorbeelden met conjunctie als:
werken als een paard
een waarheid als een koe
Adpositiegroepen zijn woordgroepen met een prepositie (voorzetsel), postpositie (achterzetsel) of circumpositie (omzetsel):
op de trap (met prepositie/voorzetsel)
de trap op (met postpositie/achterzetsel)
van de trap af (met circumpositie/omzetsel)
Conjunctiegroepen worden ingeleid door een conjunctie (voegwoord). In de voorbeelden met conjunctie als:
werken als een paard
een waarheid als een koe