Ze kiest er twee uit en sluit aan in de rij.
De schokabsortie werkt het beste wanneer de helm goed aansluit op het hoofd.
Het belangrijkste is dat een zadel op de ribbenkast goed aansluit.
De eetruimte sluit dan weer naadloos aan op de open keuken.
Het sluit naadloos aan bij de al aanwezige laboratoria op de campus.
Deschacht en Okaka sloten weer aan bij de groep.
Tottenham klopte Everton met 2-1 en sluit aan bij de subtop.
Ze moeten „ achteraan in de rij" aansluiten.
Waarom sluiten mensen in de rij voor een stoplicht niet aan?
Het concert in Antwerpen sloot aan bij een reeks concerten in Las Vegas.
Is het journaal gedaan, dan sluit het volgende programma naadloos aan.
Zij sluiten veel meer aan bij Duitsland dan bij de Visigrad-landen.
Met zijn advies sloot de arts van Minne aan bij een lange traditie.
Ik sluit meer aan bij de Vlaamse drang naar excellentie.
Zij sluiten daarmee aan bij een wereldwijde trend.
Macfarlane sluit aan bij de Engelse romantische dichters als Wordsworth en Shelley.
Dat sluit beter aan bij de economische realiteit.
Deze opvatting sluit aan bij de heersende leer.
Het idee sluit aan bij het thema van de Expo Milaan 2015.
Het niveau van de opleidingen sluit nauw aan op de latere functie.
Zijn werk sluit aan bij de existentialistische stroming.
Theorie en praktijk sluiten nauw aan bij elkaar.
Netwerkvorming sluit goed aan bij de huidige cultuur.
De training sluit dus altijd precies aan bij úw situatie.
Hoewel werk van Maelwael zelf in de tentoonstelling dus maar zeer mondjesmaat voorhanden is, laat de presentatie wel mooi zien hoe goed het moet hebben aangesloten bij de exquise kunstpatronage van de Bourgondische vorst.
subject
Wie of wat (...)?
substantief
bepaling
Waar, wanneer, hoe, enz. (...) men?
adverbium
dicht
direct
goed
mooi
naadloos
nauw
perfect
bepaling
prepositiegroep
rij
wachtrij
...
...
voorzetselobject
Met vaste prepositie (vast voorzetsel)
actualiteit
behoefte
belevingswereld
doelstelling
ervaring
gedachte
idee
initiatief
interesse
leefwereld
(13 meer)- subject
- object
- verbum finitum
- zich
- scheidbaar deel
- bepaling
- voorzetselobject
- 1iemand sluit zich aan bij iemand of iets
- bedrijf
- Zo’n 4000 bedrijven sloten zich bij ‘ Safe Harbour ’ aan.
- instelling
- Bedrijven, overheidsorganisaties en non-profit instellingen kunnen zich bij het netwerk aansluiten .
- lid
- Leden van het KNGMG sluiten zich veelal aan bij één of meer kringen.
- mens
- Er hebben zich intussen al ongeveer 400 mensen aangesloten bij de groep.
- organisatie
- Totaal hebben 34 organisaties zich bij de manifestatie aangesloten .
- werknemer
- Werknemers kunnen zich bij deze fondsen aansluiten via hun werkgever.
- bende
- Ze sluiten zich aan bij bendes die strijden om de drugsmarkt.
- club
- Een uitnodiging voor jongens en meisjes om zich aan te sluiten bij onze club .
- fonds
- Werknemers kunnen zich bij deze fondsen aansluiten via hun werkgever.
- fractie
- En gaat de PvdD zich aansluiten bij de Groene fractie ?
- gezelschap
- Later sloot ook Van der Straaten zich aan bij dit gezelschap .
- groep
- Er hebben zich intussen al ongeveer 400 mensen aangesloten bij de groep .
- kerk
- Jones heeft zich aangesloten bij een kerk voor Zevendedagsadventisten.
- netwerk
- Bedrijven, overheidsorganisaties en non-profit instellingen kunnen zich bij het netwerk aansluiten .
- partij
- Zestien was hij toen hij zich bij de partij aansloot .
- pensioenfonds
- ChristenUnie, VVD, D66 willen dat zzp’ers zich kunnen aansluiten bij pensioenfondsen .
- ploeg
- Pas vanavond sluit hij zich aan bij de Belgische ploeg .
- project
- Het RMO en het Louvre hebben zich intussen bij het project aangesloten .
- sekte
- Sluit hij zich aan bij een sekte op blote voeten?
- staking
- Ook de Belgische bonden sluiten zich bij de staking aan.
- strijd
- Het meisje wilde zich vermoedelijk aansluiten bij de strijd tegen Assad.
- vakbond
- Ook medewerkers van Philips hebben zich bij de vakbond aangesloten .
- vereniging
- Nederlanders gaan hardlopen, maar sluiten zich niet aan bij een vereniging .
- verzet
- Tijdens de oorlog sloot hij zich aan bij het Franse verzet .
- ziekenfonds
- Elke werknemer of zelfstandige moet zich verplicht aansluiten bij een ziekenfonds .
iemand voegt zich bij een gezelschap, of gaat deelnemen aan iets- Elke Belg is verplicht zich aan te sluiten bij een ziekenfonds.
- (meer voorbeelden)
- 2iemand sluit zich aan bij iemand of iets
- aantal
- Een aantal collega’s sluit zich hierbij aan.
- burgemeester
- Burgemeester Raf Terwingen (CD&V) van Maasmechelen sluit zich daarbij aan.
- collega
- Zijn collega's van de socialistische ACOD en de liberale VSOA sluiten zich daarbij aan.
- president
- De president , van welke politieke richting ook, sluit zich daarbij aan.
- analyse
- En ook bondscoach Erik Hamren sloot zich bij die analyse aan.
- beroep
- Het stadsbestuur van Diest sluit zich aan bij het beroep van Tessenderlo.
- gedachte
- Ik sluit me aan bij uw gedachte dat concurrentie macro-economisch voordeel biedt.
- klacht
- De getroffen passagiers werden online opgeroepen zich bij de klacht aan te sluiten .
- kritiek
- Heel wat ondernemers sluiten zich bij zijn kritiek aan.
- meerderheid
- Zij sloten zich aan bij de meerderheid en veroordeelden de vrouw wegens gifmoord.
- mening
- En bij die mening sluiten wij ons aan.
- oproep
- De andere sponsors sloten zich snel bij die oproep aan.
- opvatting
- Andere, onder meer Europese, overheden lijken zich aan te sluiten bij deze opvatting .
- pleidooi
- Hij hoopte dat Duitsland zich bij dit pleidooi zou aansluiten .
- protest
- Het gemeentebestuur sloot zich meteen aan bij het protest .
- standpunt
- De neoplatonici, weerom uit dezelfde periode, sluiten zich bij dit standpunt aan.
- stelling
- Raadslid Bart Massart (CVP) sluit zich aan bij de stelling van de burgemeester.
- uitspraak
- Zij sluiten zich aan bij de uitspraak van McQueen.
- verzet
- Gisteren sloot de provincie Antwerpen zich aan bij het verzet .
- visie
- Peeters: ' De N-VA heeft zich bij onze visie aangesloten .
- voorstel
- De meerderheid hoopt dat de oppositie zich aansluit bij haar voorstel .
- vraag
- Andere partijen sloten zich bij die vraag aan.
- woord
- Vlaar sloot zich bij de woorden van Til aan.
iemand kiest partij voor iemand of zegt het met diens standpunt eens te zijn- Ik sluit me daar volledig bij aan.
- (meer voorbeelden)
- 3iets sluit zich aan bij ietsiets voegt zich in een reeks bij iets
- Bij het rekenen sluiten zich schrijven en tekenen aan.
- (meer voorbeelden)
- 4iemand sluit iets of iemand aan op iets
- apparaat
- Het aantal wandcontactdozen is volstrekt ontoereikend om alle elektronische apparaten aan te sluiten .
- apparatuur
- Hierop kan de individuele apparatuur als een camera, monitor en nooddrukknop(pen) worden aangesloten .
- camera
- De camera's die het nest live filmen, worden vandaag zaterdag aangesloten op het internet (www.slechtvalken.be).
- computer
- Het idee is dat iedereen een computer heeft en een modem (die de computer op de telefoon aansluit ).
- elektriciteit
- Gelijk moest het gas en de elektriciteit aangesloten worden.
- gebouw
- Het opvallende glazen gebouw is niet aangesloten op het gasnet.
- huis
- Driehonderd huizen worden aangesloten op de riolering.
- kabel
- Arbeiders van Belgacom waren buiten aan de oprit van het appartementscomplex aan het werk om twee kabels van de telefoon aan te sluiten .
- machine
- Hij sluit een machine aan op de netstroom en een metalen schijf begint te draaien.
- mens
- Vorig jaar werden al tweeduizend mensen op het waterzuiveringsnetwerk aangesloten .
- modem
- De poort waarop het modem aangesloten wordt, is een seriële poort.
- netwerk
- In 1989 worden de eerste Belgische netwerken op het Internet aangesloten .
- slang
- Op deze stofcontacten sluit je een slang aan waarmee je de ruimte schoon zuigt.
- systeem
- Oracle is zowel een bedrijf, een databasesysteem en een programmeertaal voor databases, waarmee het mogelijk is andere systemen op die databases aan te sluiten .
- telefoon
- Dankzij het digitale netwerk kan u uw mobiele telefoon ook op een computer aansluiten .
- toestel
- Dat scherm wordt niet gebruikt als het toestel op een televisie wordt aangesloten .
- windmolenpark
- Het is de bedoeling om de windmolenparken via dit gezamenlijke platform aan te sluiten op het elektriciteitsnet aan land.
- woning
- De eerste woningen konden zondagavond weer worden aangesloten op het net.
- aardgas
- Nieuwbouw wordt al niet meer aangesloten op aardgas .
- afvoer
- De bak wordt aangesloten op de afvoer en eventueel lek water kan wegstromen.
- apparatuur
- Ze kan ook maar een korte periode autonoom werken, meestal wordt het toestel aangesloten op andere apparatuur .
- centrale
- Op dit moment zijn er dertig lichten aangesloten op de centrale .
- computer
- Dankzij het digitale netwerk kan u uw mobiele telefoon ook op een computer aansluiten .
- elektriciteitsnet
- Het dorp is niet aangesloten op het elektriciteitsnet .
- elektriciteitsnetwerk
- Ze kunnen lokaal worden aangesloten op het elektriciteitsnetwerk .
- gas
- Sinds de jaren zestig zijn alle huishoudens op Gronings gas aangesloten .
- gasnet
- Het opvallende glazen gebouw is niet aangesloten op het gasnet .
- glasvezel
- „ Huizen worden aangesloten op glasvezel .
- installatie
- Alle collectieve voorzieningen worden aangesloten op de algemene installatie .
- internet
- Nu al hebben steeds meer Amerikanen hun tv aangesloten op internet .
- kabel
- Op sommige plaatsen zie je dat een bovengrondse hoogspanningslijn wordt aangesloten op een ondergrondse kabel .
- leiding
- Klanten die op de leiding waren aangesloten , zaten nooit zonder gas. '
- leidingwaternet
- In het stedelijk gebied is 98,5 % van de huishoudens aangesloten op het leidingwaternet .
- lichtnet
- Ruim 300 miljoen mensen op het platteland zijn niet op het lichtnet aangesloten .
- net
- De eerste woningen konden zondagavond weer worden aangesloten op het net .
- netwerk
- Iedereen met een mobiele telefoon kan zich aansluiten op het netwerk .
- poort
- Sommige oudere types kun je ook op de parallelle poort aansluiten , maar dat is vragen om problemen.
- riolering
- Driehonderd huizen worden aangesloten op de riolering .
- stopcontact
- Ik heb hem alleen aangesloten op het stopcontact .”
- stroom
- Het apparaatje moet je dan aansluiten op je stroom , buiten aan je huis hangen, en klaar is Kees. '
- stroomnet
- Het witte huisje heeft drie torentjes, een veranda en een houten schutting en kan worden aangesloten op het stroomnet .
- telefoon
- De muziek komt uit boxen die aangesloten zijn op een mobiele telefoon .
- televisie
- Er werd een toetsenbord op de televisie aangesloten .
- warmtenet
- Eerst moeten we kijken welke wijken op warmtenetten kunnen worden aangesloten .
- waterleiding
- Als je arm bent, is het belangrijker dat je na tientallen jaren eindelijk wordt aangesloten op de waterleiding .”
iemand verbindt iets of iemand met een apparaat, netwerk of systeem- Nu al hebben steeds meer Amerikanen hun tv aangesloten op internet.
- (meer voorbeelden)
meestal in passieve constructie. - 5iets sluit aan op iets
- eetruimte
- De eetruimte sluit dan weer naadloos aan op de open keuken.
- helm
- De schokabsortie werkt het beste wanneer de helm goed aansluit op het hoofd.
- zadel
- Het belangrijkste is dat een zadel op de ribbenkast goed aansluit .
- hoofd
- De schokabsortie werkt het beste wanneer de helm goed aansluit op het hoofd.
- keuken
- De eetruimte sluit dan weer naadloos aan op de open keuken.
- ribbenkast
- Het belangrijkste is dat een zadel op de ribbenkast goed aansluit .
iets past zonder gaping op iets, of gaat zonder onderbreking over in iets- Het belangrijkste is dat een zadel op de ribbenkast goed aansluit .
- (meer voorbeelden)
- 6iemand sluit aan in iets rij of bij iemand gezelschap
- mens
- Waarom sluiten mensen in de rij voor een stoplicht niet aan?
- rij
- Ze kiest er twee uit en sluit aan in de rij.
- gezelschap
- Ze haastten zich een vollere straat in en sloten aan bij een gezelschap.
- groep
- Deschacht en Okaka sloten weer aan bij de groep.
- rest
- Ook hierdoor sluit Nederland beter aan bij de rest van Europa.
iemand gaat dicht achter anderen staan of lopen, of komt bij een groep of reeks- Ze kiest er twee uit en sluit aan in de rij.
- (meer voorbeelden)
- 7iets sluit aan bij iets
- programma
- Is het journaal gedaan, dan sluit het volgende programma naadloos aan.
- reeks
- Het concert in Antwerpen sloot aan bij een reeks concerten in Las Vegas.
iets volgt onmiddellijk op iets- Is het journaal gedaan, dan sluit het volgende programma naadloos aan.
- (meer voorbeelden)
- 8iemand sluit aan bij iemand of iets
- traditie
- Met zijn advies sloot de arts van Minne aan bij een lange traditie .
- trend
- Zij sluiten daarmee aan bij een wereldwijde trend .
iemand past bij iemand of iets, of is in overeenstemming met iemand of iets- Ik sluit meer aan bij de Vlaamse drang naar excellentie.
- (meer voorbeelden)
- 9iets sluit aan bij iets of iemand of op iets
- aanbod
- Het nieuwe aanbod van Vijf sluit daar mooi bij aan.
- activiteit
- De activiteiten van KNM sluiten daar goed bij aan.
- beeld
- Dit beeld sluit helemaal niet aan bij hoe Nederland nu is en verandert.
- conclusie
- Van Droogenbroecks conclusies sluiten aan bij de actualiteit.
- idee
- Het idee sluit aan bij het thema van de Expo Milaan 2015.
- manier
- Deze manier van herdenken sluit dicht aan bij de wereld van het kind.
- niveau
- Het niveau van de opleidingen sluit nauw aan op de latere functie.
- onderzoek
- Het onderzoek sluit aan bij het thema van de verontreiniging door fotochemische stoffen.
- ontwikkeling
- Deze ontwikkeling sluit naadloos aan bij de trend naar meer aandacht voor voedselveiligheid.
- opvatting
- Deze opvatting sluit aan bij de heersende leer.
- resultaat
- De resultaten sluiten redelijk aan bij een grootschalige Amerikaanse studie uit 2007.
- standpunt
- Het standpunt van de arbeidersbeweging inzake vrouwenarbeid sloot aan bij de algemene opvattingen.
- stijl
- Deze stijl sluit zonder twijfel goed aan bij het bedrijfskundig denken.
- thema
- Het thema vriendschap en volwassen worden sluit netjes aan bij de belevingswereld van jongeren.
- verhaal
- De verhalen sluiten aan bij andere ervaringen en heftige dromen, waarvan ik me flarden kan herinneren.
- visie
- Het lijkt een moderne interpretatie van haar leven, maar Von Trotta’s visie sluit nauw aan bij Von Bingens geschriften.
- voorstel
- Dat prestigieuze voorstel sloot echter niet aan bij onze sportieve en budgettaire verwachtingen.
- vorm
- Die vorm , de vragenlijst, sluit ook wel aan bij je eerdere werk.
- vraag
- Sloten de vragen aan op de lesstof?
- werk
- Zijn werk sluit aan bij de existentialistische stroming.
- wet
- De wet sluit meer aan bij recente maatschappelijke ontwikkelingen zoals het geregistreerd partnerschap.
- activiteit
- Het idee van Spionkop sluit zo aan bij de activiteiten van Idealabs-partner Telenet.
- actualiteit
- Van Droogenbroecks conclusies sluiten aan bij de actualiteit .
- bedrijf
- En bestaande cao’s sluiten niet altijd aan bij moderne bedrijven .
- beleid
- De innovatiecarrousel sluit nauw aan bij het beleid van de Provincie Noord-Holland.
- belevingswereld
- Jonge mensen spreek je aan met een onderwerp dat aansluit bij hun belevingswereld .
- cultuur
- Netwerkvorming sluit goed aan bij de huidige cultuur .
- filosofie
- Het sluit aan bij de filosofie van Temper, zegt Eggink.
- gedachte
- Sluit de wiskundeles aan bij de gedachten van de leerlingen?
- gedachtegoed
- Integreren op eigen kracht sluit goed aan bij het liberale gedachtengoed .
- leefwereld
- De beeldtaal van de reeks sluit naadloos aan bij hun leefwereld .
- leven
- Zin moet enigszins aansluiten bij het leven van mensen.
- nood
- Een parkje zou volgens de schepen veel nauwer aansluiten bij de noden van de buurt.
- omgeving
- ' De architectuur sluit aan bij de omgeving .
- onderzoek
- Dit sluit aan bij eerder onderzoek .
- opvatting
- Het standpunt van de arbeidersbeweging inzake vrouwenarbeid sloot aan bij de algemene opvattingen .
- praktijk
- Alle voorbeelden sluiten dus direct aan bij de dagelijkse praktijk van de cursisten.
- proces
- De afnemende binding aan traditionele organisaties sluit aan bij processen van individualisering.
- profiel
- De hoogtechnologische toepassingen sluiten goed aan bij Sioens eigen profiel .
- project
- Dit onderzoek sluit aan bij het project Techniekgeschiedenis van Nederland.
- realiteit
- Dat sluit beter aan bij de economische realiteit .
- samenleving
- En het idee sluit aan bij de huidige samenleving , zo schreef Regioplan.
- sfeer
- Zijn archaïsche taalgebruik sluit naadloos aan bij de nostalgische sfeer die zijn werken oproepen.
- situatie
- De training sluit dus altijd precies aan bij úw situatie .
- smaak
- Als onze verwachting niet aansluit bij de daadwerkelijke smaak is smaakverwarring het gevolg.
- standpunt
- Donny plaatst berichten die aansluiten bij de standpunten van de PVV.
- stijl
- De nieuwe woningen sluiten bovendien aan bij de stijl van de originele arbeiderswoningen.
- streven
- Een dergelijke opstelling zou ook aansluiten bij het algemene bestuurlijke streven burgers meer zeggenschap te geven over de eigen woonomgeving.
- strijd
- Zijn scepsis sluit aan bij de strijd tussen SPD en CDU.
- stroming
- Zijn werk sluit aan bij de existentialistische stroming .
- structuur
- Nadeel is dan dat de realiteit van de migratiebewegingen niet aansluit bij de structuur van de arbeidsmarkt.
- studie
- De resultaten sluiten redelijk aan bij een grootschalige Amerikaanse studie uit 2007.
- thema
- Het idee sluit aan bij het thema van de Expo Milaan 2015.
- thematiek
- Maar het idee sloot mooi aan bij de thematiek van Rams, de film die Hákonarson hier kwam presenteren.
- tijdgeest
- Sluit dat aan bij de tijdgeest ?
- uitgangspunt
- Deze gedachte sluit aan bij het ontologische uitgangspunt van het constructivisme.
- uitspraak
- Dat sluit aan bij de uitspraak van CM-voorzitter Luc Van Gorp.
- verandering
- Dus is het tijd dat de pensioenen beter aansluiten bij die veranderingen op de arbeidsmarkt.
- verhaal
- O'Connors poging tot definitie sluit perfect aan bij de verhalen in Young skins.
- verwachting
- Dat prestigieuze voorstel sloot echter niet aan bij onze sportieve en budgettaire verwachtingen .
- visie
- Het sluit aan bij een maatschappelijke visie die zich afzet tegen uitsluiting.
- wens
- Die sluiten niet altijd aan bij de wensen van werkgevers.
- wereld
- De belevingswereld van boeken sluit niet aan bij hun wereld .
- wereldbeeld
- De polarisatie ontstaat doordat gebruikers vooral nieuws willen lezen dat aansluit bij hun eigen wereldbeeld .
- werk
- Die vorm, de vragenlijst, sluit ook wel aan bij je eerdere werk .
- behoefte
- Niet uitgaan van vanzelfsprekendheden; altijd nagaan of de hulpverlening wel optimaal aansluit op de behoeften .
- belevingswereld
- Deze tournee moet gericht zijn op een zo breed mogelijke doelgroep, en aansluiten op de belevingswereld van kinderen en jongeren.
- vraag
- Maar het aanbod moet aansluiten op de vraag .
- wens
- Het zorgverzekeringsproduct moet aansluiten op de wensen en behoeften van de klant.
iets past bij iets of is in overeenstemming met iets- Hun salariëring sluit aan bij de salarissen in het onderwijs.
- (meer voorbeelden)
Nederlandse term: onderwerp. Van wie of wat gaat de handeling of werking van het verbum uit? Het gaat hier om zogenaamde semantische of logische subjecten bij het hoofdwerkwoord. Vaak valt het semantische subject samen met het grammaticale subject (het subject van de zin), maar dat is zeker niet altijd het geval. In passieve zinnen kan het semantische subject uitgedrukt zijn in een door-bepaling. Ook in andere zinnen met een hulpwerkwoord en een hoofdwerkwoord hoort het semantische subject bij het hoofdwerkwoord. Vergelijk:
de arts behandelt de patiënt (actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld door de arts (passieve zin)de kunstenaar werkt in alle rust
vs.
de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken.
De arts is in de passieve zin niet meer het grammaticale subject van de zin. Dat is nu de patiënt bij wordt/zijn. De arts is wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen uitoefent en blijft van dat verbum het zogenaamde logische of semantische subject. De hele door-bepaling door de arts wordt in Nederlandse grammatica’s ook wel het handelend voorwerp genoemd. In de zin de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken is de kunstenaar het grammaticale subject bij wil, maar het semantische subject bij werken.
Nederlandse term: lijdend voorwerp. Wie of wat ondergaat de handeling of werking van het verbum? In Woordcombinaties geven we de zogenaamde semantische of logische objecten bij het hoofdwerkwoord. In passieve zinnen verschijnt dat semantische of logische object als grammaticaal subject (zinssubject) van worden of zijn. Vergelijk:
de arts behandelt de patiënt (object in actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld (door de arts) (grammaticaal subject in passieve zin)
De patiënt is in de passieve zin wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen ondergaat en blijft het zogenaamde logische of semantische direct object van dat verbum.
Nederlandse term: onderwerp. Van wie of wat gaat de handeling of werking van het verbum uit? In de relatie 'subject bij' is het trefwoord het zogenaamde semantische of logische subject bij een hoofdwerkwoord. Vaak valt het semantische subject samen met het grammaticale subject (het subject van de zin), maar dat is zeker niet altijd het geval. In passieve zinnen kan het semantische subject uitgedrukt zijn in een door-bepaling. Ook in andere zinnen met een hulpwerkwoord en een hoofdwerkwoord hoort het semantische subject bij het hoofdwerkwoord. Vergelijk:
de arts behandelt de patiënt (actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld door de arts (passieve zin)de kunstenaar werkt in alle rust
vs.
de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken.
De arts is in de passieve zin niet meer het grammaticale subject van de zin. Dat is nu de patiënt bij wordt/zijn. De arts is wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen uitoefent en blijft van dat verbum het zogenaamde logische of semantische subject. De hele door-bepaling door de arts wordt in Nederlandse grammatica’s ook wel het handelend voorwerp genoemd. In de zin de kunstenaar wil in alle rust kunnen werken is de kunstenaar het grammaticale subject bij wil, maar het semantische subject bij werken.
Nederlandse term: lijdend voorwerp. Wie of wat ondergaat de handeling of werking van het verbum? In de relatie 'object bij' is het trefwoord het zogenaamde semantische of logische object bij het hoofdwerkwoord. In passieve zinnen verschijnt dat semantische of logische object als grammaticaal subject (zinssubject) van worden of zijn. Vergelijk:
de arts behandelt de patiënt (object in actieve zin)
vs.
de patiënt wordt/is behandeld (door de arts) (grammaticaal subject in passieve zin)
De patiënt is in de passieve zin wel nog diegene die de handeling van het verbum behandelen ondergaat en blijft het zogenaamde logische of semantische direct object van dat verbum.
Nederlandse term: meewerkend voorwerp, e.d. Wie of wat is als ontvanger, belanghebbende of ondervinder betrokken bij de handeling of werking van het verbum? Er kunnen verschillende types indirect object
onderscheiden worden (zie Indirect object (taaladvies.net)
Deze zijn niet altijd gemakkelijk van elkaar te onderscheiden.
Nederlandse term: voorzetselvoorwerp. Het voorzetselobject of voorzetselvoorwerp is een aanvulling bij een verbum met een vaste prepositie. Adverbiale bepalingen kunnen ook ingeleid worden door een prepositie, maar in bepalingen zijn de preposities variabeler. Vergelijk:
hij wacht op zijn broer (voorzetselobject)
vs.
hij wacht op het perron, in de kamer, bij de ingang (bepaling van plaats)
Zegt iets over het subject of object in combinatie met het verbum. In de Nederlandse grammatica’s onderscheidt men een aantal zinsdelen die iets over het subject of object zeggen, met name het naamwoordelijk deel van het gezegde of predicaatsnomen bij copulae (koppelwerkwoorden) en de bepaling van gesteldheid bij zelfstandige verba. Voorbeelden:
hij is moe (naamwoordelijk deel van het gezegde)
het viel me zwaar (naamwoordelijk deel van het gezegde)
ik vind hem een schat (bepaling van gesteldheid)
hij werkt daar als portier (bepaling van gesteldheid)
Geeft antwoord op vragen als waar, wanneer, hoe, waarom, waarmee, ….?
Bijwoordelijke bepalingen kunnen in de zin vaak, maar niet altijd weggelaten worden. Vergelijk:
ze leest een boek in bed (weglaatbare of optionele bepaling)
vs.
ze woont in Brussel (niet-weglaatbare of niet-optionele bepaling)
Niet-optionele bepalingen worden ook wel complementen genoemd. Voor subtypes naar betekenis (bv. plaats, richting, …) zie: ANS | 20.10 Bijwoordelijke bepalingen (ivdnt.org). De subtypes worden hier in de regel niet onderscheiden, maar waar dat wel nodig is voor de overzichtelijkheid en het gebruiksgemak, doen we dat wel.
Zinsdelen kunnen niet alleen woorden of woordgroepen zijn, maar ook bijzinnen of beknopte bijzinnen (bijzinnen zonder subject en verbum finitum).
Voorbeelden:
ik accepteer dat het zo is (bijzin)
hij vroeg of we kwamen (bijzin)
ik weet wie het gedaan heeft (bijzin)
hij vroeg ons om te komen (beknopte bijzin)
hij probeerde te vluchten (beknopte bijzin)
Sommige verba worden vaker met (beknopte) bijzinnen gecombineerd dan andere.
Ook substantieven kunnen een (beknopte) bijzin als bepaling hebben:
een kind om te zoenen (beknopte bijzin)
De (beknopte) bijzinnen kunnen verschillende syntactische functies in een zin of zinsdeel vervullen (subject, object, bepaling, enz.). In ik accepteer dat het zo is, bijvoorbeeld, is dat het zo is een objectszin. Voor het maken van combinaties, is de functie hier minder van belang. Belangrijker is de juiste keuze van het inleidende woord (dat, of, om enz. ). Voor het gebruiksgemak geven we in deze rubriek daarom een overzicht per inleidend woord.
Nederlandse term: hulpwerkwoord of groepsvormend werkwoord. Een verbum auxiliare of hulpwerkwoord ‘helpt’ het hoofdwerkwoord in zinnen met meer dan een verbum. Het wordt onder andere gebruikt voor het uitdrukken van tijd, modaliteit (hoe ziet de spreker de verhouding tussen de mededeling en de werkelijkheid?), passief en causaliteit (het doen plaatsvinden van een handeling of werking). Behalve de verba die traditioneel tot de verba auxiliare gerekend worden, zijn er nog andere groepsvormende werkwoorden die een verbinding met het hoofdverbum aangaan, bijvoorbeeld proberen, vallen, beginnen. Zie ANS | 18.5.1.1 Groepsvorming bij werkwoorden (ivdnt.org) Voorbeelden:
verba auxiliare:
ik heb mij vergist (tijd)
hij is gekomen (tijd)
de patiënt is/wordt behandeld door de arts (passief)
je moet dat accepteren (modaliteit)
ik kan dat niet accepteren (modaliteit)
ik laat mijn huis schilderen (causaliteit)
de zon doet de temperatuur stijgen (causaliteit)
andere groepsvormende verba:
hij probeert te komen
dat valt te bezien
het begint te regenen
Alle verba kunnen vervoegd worden en veel verba kunnen gepassiveerd worden. De verba auxiliari van tijd worden getoond als u klikt op ‘vormen’. Hier vermelden we alleen de overige verba auxiliari en groepsvormende verba die opvallend vaak bij bepaalde verba voorkomen, bv. kunnen, moeten + accepteren.
Nederlandse term:
zelfstandig naamwoord
Nederlandse term: voornaamwoord
Nederlandse term: voorzetselgroep
voorbeeld
in + stad kamer …
op + platteland station
Nederlandse term: bijwoord
Nederlandse term: bijvoeglijk naamwoord
Nederlandse term: achterzetsel of achtergeplaatst voorzetsel: achterzetsel (wat is dat?) | Genootschap Onze Taal | Onze Taal
Nederlandse term: achterzetsel of achtergeplaatst voorzetsel: achterzetsel (wat is dat?) | Genootschap Onze Taal | Onze Taal
Determinatoren zijn o.a. lidwoorden (de, het, een) en woorden die een hoeveelheid uitdrukken (veel, wat, enkele). De lidwoorden worden gegeven bij de woordvormen naast het trefwoord. In deze lijst met determinatoren staan de overige determinatoren.
Nederlandse termen: voornaamwoord of telwoord
Nederlandse term: telwoord
woordgroep met een prepositie (voorzetsel) of conjunctie (voegwoord). Een conjunctiegroep is bv. een woordgroep ingeleid door als of zoals in vergelijkingen (werken als een paard, een waarheid als een koe).
Nederlandse termen: voorzetsel of voegwoord
Nederlandse termen: bijvoeglijk naamwoord, deelwoord of telwoord
Nederlandse termen: bijvoeglijk naamwoord of bijwoord. Adjectieven (bijvoeglijke naamwoorden) kunnen ook als bijwoordelijke bepaling bij een werkwoord gebruikt worden. We spreken dan van een [adverbiaal of bijwoordelijk gebruikt adjectief](https://e-ans.ivdnt.org/topics/pid/ans0802lingtopic.
Specificeert het trefwoord nader.
Specificeert het trefwoord nader.
Adpositiegroepen zijn woordgroepen met een prepositie (voorzetsel), postpositie (achterzetsel) of circumpositie (omzetsel):
op de trap (met prepositie/voorzetsel)
de trap op (met postpositie/achterzetsel)
van de trap af (met circumpositie/omzetsel)
Conjunctiegroepen worden ingeleid door een conjunctie (voegwoord). In de voorbeelden met conjunctie als:
werken als een paard
een waarheid als een koe
Adpositiegroepen zijn woordgroepen met een prepositie (voorzetsel), postpositie (achterzetsel) of circumpositie (omzetsel):
op de trap (met prepositie/voorzetsel)
de trap op (met postpositie/achterzetsel)
van de trap af (met circumpositie/omzetsel)
Conjunctiegroepen worden ingeleid door een conjunctie (voegwoord). In de voorbeelden met conjunctie als:
werken als een paard
een waarheid als een koe